موسیقی ما - روز گذشته، کتاب «داریوش طلایی» اثر برگزیده‌ی بخش هنر سی‌وچهارمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی شد. این استاد برجسته‌ی موسیقی که سال‌های متمادی است علاوه بر آهنگسازی و نوازندگی در زمینه‌ی تألیف آثار مکتوب در موسیقی ردیف ایران نیز فعالیت دارد، در کتاب «تحلیل ردیف: بر اساس نت‌نویسی ردیف میرزاعبدالله با نموداری تشریحی» تلاش کرده تا با روشی نو، ردیف میرزاعبدالله را -که یکی از معتبرترین روایت‌های ردیف موسیقی ایرانی و در عین حال رایج‌ترین آن است- تحلیل و بررسی کند. او در این روش، نگاه به ردیف موسیقی دستگاهی ایران را به مثابه یک زبان موسیقایی خاص می‌داند و با تدوین نقشه‌ای عینی از ردیف، آن را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داده و در نهایت، ارائه دستور زبان خاصی را برای موسیقی ایرانی مد نظر قرار می‌دهد.
 
این استاد دانشگاه، درباره‌ی این کتاب می‌گوید: «همچنان بخش مهمی از مردم با واژه‌ی ردیف آشنایی ندارند و حتی میان اهالی موسیقی نیز در این رابطه سوءتفاهم‌هایی وجود دارد. موسیقی ما دارای یک سنت شفاهی بوده که طی صدها سال، به صورت سینه به سینه به ما رسیده و این سنت شفاهی، ساختار و زبان خاص خودش را دارد. این در حالی است که در مواجهه با فرهنگ موسیقی غربی و آموزش این نوع موسیقی که از زمان «دارالفنون» رسمیت پیدا کرد، تلاش‌هایی انجام شد تا این نوع موسیقی، خودش را با آن مبانی تعریف کند. درست از همان زمان درک این مسأله، دچار یک‌سری سوءتفاهم‌ها و کج‌فهمی‌ها شده و آسیب‌‌هایی به این جریان موسیقایی وارد کرده؛ یعنی در حالی که دنبال پیشرفت بوده، اما چون ترکیب مفاهیم این زبان موسیقایی و موسیقی غربی به نحو سنجیده‌ای انجام نشده، آسیب‌هایی به آن وارد شده است.»
 
«داریوش طلایی» در تمام این سال‌ها تلاش کرده تا پاسدار بخشی از ارزش‌های موسیقی باشد که کمتر به آن توجه شده است. اما این فعالیت‌ها هیچ‌گاه به معنای عدم توجه به واقعیات امروزی که باید در موسیقی لحاظ شود، نشده است. خودش می‌گوید: «موسیقی مثل هر پدیده‌ی دیگری همواره در حال تحول است. هیچ چیز نیست که در این جهان متحول نشود و موسیقی هم. به خصوص‌ آنکه در دوره‌ی مدرن و جدید، هر چه جلوتر می‌آییم، شتاب تحولات سریع‌تر می‌شود و این مسأله خواه‌ناخواه بر موسیقی نیز اثر می‌گذارد.»
 
عضو هیأت‌علمی دانشگاه تهران، البته به این نکته نیز اشاره دارد که:‌ «ما در زمانی زندگی می‌کنیم که امکانات و تکنولوژی عوض شده و دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های مختلفی در ایران و دیگر کشورها شکل گرفته و به همین خاطر، موسیقی ایران نیز آکادمیک شده است. بنابراین لازم بوده تا ردیف از دیدگاهی نو بررسی شده و ساختار آن با شیوه‌ای جدید تبیین و تدوین شود.»
 
همین مسأله انگیزه نگارش این اثر توسط موسیقی‌دانی می‌شود که هم‌زمان هم از محضر اساتیدی چون علی‌اکبر شهنازی، نورعلی برومند، عبدالله دوامی، یوسف فروتن و سعید هرمزی بهره برده و هم دکترای خود را از دانشگاه نانت گرفته و در تمام این سال‌ها تلاش کرده تا به شناساندن موسیقی ایرانی از طریق تدریس، اجرای کنسرت و انتشار موسیقی در داخل و خارج از کشور بپردازد؛ اما «تحلیل ردیف: بر اساس نت‌نویسی ردیف میرزاعبدالله با نموداری تشریحی» چگونه خلق شده است؟ این استاد موسیقی می‌گوید: «این کتاب، نتیجه‌ی چندین مرحله کار هدفمند در این مسیر است. در واقع می‌توان گفت ثمره‌ی بیش از پنج دهه فعالیت‌های من در حوزه‌ی موسیقی از زمانی است که با استادان موسیقی شروع به درک این موسیقی کردم و ارتباطش با موسیقی‌های دیگر را سنجیدم که یک سیر تکاملی داشت و به همین خاطر می‌توان این اثر را یک نقطه‌عطف در کارنامه‌ی هنری و علمی من دانست.»
 
او دلایل دیگری نیز برای صرف بیش از پنجاه سال از عمرش در نگارش این اثر داشته است: «خاصیت و ذات موسیقی ما این است که بخش مهمی از آن بداهه و خلق‌الساعه است. این خصوصیت را می‌توان در موسیقی شرقی و مُدال مشاهده کرد. همان‌طور که راگاهای هندی هم این ویژگی را دارند و در همین راستا، یک استاد نوازنده و خواننده، هم خلق می‌کند و هم اجرا. این ذات موسیقی ما است. اما معنایش این نیست که هر کسی می‌تواند هر چیزی را به هر شکل که می‌خواهد، بنوازد و بگوید من «آفرینش» می‌کنم. همان‌طور که در موسیقی عربی و ترکی، «مقام» وجود دارد و در موسیقی هندی «راگا»، در موسیقی ایرانی دستگاه‌ها، آوازها و گوشه‌هایی داریم که قواعد مشخص، قالب‌های معین و فواصل و ریتم‌های مشخصی دارند و در این میان، ردیف مثل یک شبکه‌ای است که تمام این عناصر را به هم پیوند می‌دهد. این موسیقی بسیار پیچیده است؛ اما در عین پیچیدگی، منعطف هم هست. از همین رو، هر بار که یک استاد موسیقی -که به مرحله‌ی تبحر و آگاهی رسیده و دانش معرفتی‌ و مهارت اجرایی دارد- بتواند با ادغام اینها اثری خلق کند، روح جدیدی به آن می‌دمد.»
 
او ادامه می‌دهد: «ما در بداهه‌نوازی هر بار، نوعی تازگی مشاهده می‌کنیم. اتفاقی که در این کتاب افتاده، توضیح این مسأله است که ما در سیستم‌های ضبط و نت‌نویسی، این خاصیت انعطاف و بداهه را از آن می‌گیریم؛ مثل اینکه از یک موجود متحرک، عکسی گرفته و او را در حالتی ثابت، ثبت کنیم. اما من تلاش کردم تا در این اثر، این موسیقی را به صورت متحرک و چندبُعدی نشان ‌دهم نه با یک اکت ثابت. از لحاظ گرافیکی نیز در آن، کار مهمی شده و ارتباط مخاطب را با آن آسان می‌کند. در واقع این کتاب لایه‌های مختلف جملات موسیقی را به تصویر کشیده و در این باره توضیح می‌دهد که اینها چه‌طور با هم ترکیب شده‌اند. بنابراین می‌تواند یک درک چندبعدی در موسیقی برای مخاطب ایجاد کند. این کتاب،‌ موسیقی را به شکل مسطح نگاه نکرده و این فرصت را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد تا آن را از زوایای مختلف بررسی کرده و این مسأله، یک حجم، روح و پویایی به این موسیقی می‌دهد.»
 
داریوش طلایی از جمله هنرمندان سرشناس حوزه موسیقی ایرانی است. او از سن ۱۱ سالگی به هنرستان موسیقی رفت و ضمن تحصیل موسیقی کلاسیک غربی و موسیقی ایرانی، ساز تخصصی تار را برای نوازندگی انتخاب کرد. این هنرمند پس از کسب دیپلم از هنرستان موسیقی به تحصیل در رشته موسیقی دانشکده هنرهای زیبا پرداخت و هم‌زمان در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی مشغول به فعالیت شد. او طی این مدت در محضر استادانی چون علی‌اکبر شهنازی، نورعلی‌خان برومند، عبدالله دوامی، یوسف فروتن و سعید هرمزی به تکمیل آموخته‌های خود در سنت‌ها و مکاتب مختلف موسیقی دستگاهی ایرانی پرداخت.
 
این مؤلف و مدرس موسیقی پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی، از سال ۱۳۵۵ در دانشگاه تهران به عنوان عضو هیأت علمی، موسیقی ایرانی تدریس کرد. وی در سال ۱۳۵۸ با دریافت بورسیه از دولت فرانسه برای ادامه تحصیل عازم این کشور شد و ضمن تحصیل موسیقی‌شناسی تا مقطع دکتری در دانشگاه نانتر به شناساندن موسیقی ایرانی از طریق تدریس، اجرای کنسرت و انتشار موسیقی ایرانی در اروپا و امریکا پرداخت. داریوش طلایی از زمان بازگشت به ایران در سال ۱۳۷۱ تا کنون عضو هیأت علمی گروه موسیقی دانشگاه تهران است و طی این سال‌ها، ضمن تدریس در دانشگاه، به تألیف آثار موسیقی و اجرای کنسرت پرداخته است.
 
«ردیف میرزاعبدالله»، «تک‌نوازی سه‌تار»، «سایه روشن»، «چهارگاه»، «شب وصل»، «دود عود»، «ساز و آواز»، «کنسرتی دیگر»، «ردیف سازی و آوازی به همراه رضوی سروستانی»، «جنگ و صلح تار»، «دلگشا»، «جلوه گل» آثار موسیقایی و «نگرشی نو به تئوری موسیقی ایران»، «ردیف میرزاعبدالله؛ نت‌نویسی آموزشی و تحلیلی»، «۲۳ قطعه از پیش‌درآمدها و رِنگ‌های علی‌اکبر شهنازی» و «تحلیل ردیف: بر اساس نت‌نویسی ردیف میرزاعبدالله با نموداری تشریحی»، آثار تألیفی داریوش طلایی در عرصه موسیقی است.

در همین راستا،‌ «فرزاد طالبی» -مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد- در پیامی این اتفاق را به «داریوش طلایی» تبریک گفته و در پیام خود آورده است: «انتخاب کتاب مغتنم «تحلیل ردیف» از سوی هیات داوران سی و چهارمین دوره جایزۀ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، بی تردید نمایانگر بخشی از توانمندی، اندیشه و ذوق ستودنی جنابعالی در حوزه موسیقی مکتوب است.  تلاش و همت‌تان را ارج نهاده و دیگر جلوه های تماشایی قلم و هنر ماندگارتان را امید می بریم.»