چند وقتی هست که طیف مخاطبان حرفه‌ای موسیقی افزایش پیدا کرده است؛ مخاطبانی که صرفاً یک شنونده یا هوادار نیستند و نظرات جدی نسبت به اجراهای خواننده‌ها و آثار مختلف موسیقی مطرح می‌کنند. این نگاه فنی‌تر باعث شده تا برخی خواننده‌ها روند جدی‌تری نسبت به تولید و اجرای کارهایشان داشته باشند و البته برخی هم بدون تغییر جلو می‌روند.

این روزها سوالاتی نظیر اینکه «خواننده باسواد و بی‌سواد چه کسی است؟» یا «داشتن سواد موسیقی و آشنایی با اصول و مبانی اجرای موسیقی برای خوانندگان ضرورت دارد؟» یا اینکه «چرا در ایران بازار موسیقی مخصوصاً آواز به‌طور غالب دست کسانی است که حتی با ابتدایی‌ترین اصول اجرایی موسیقیایی، تکنیک‌های علمی و عملی موسیقی بیگانه هستند؟»، «چرا موسیقی آوازی ایران مخصوصاً سبک پاپ و مردمی در دنیا بسیار کم‌مخاطب است؟» و... در ذهن بسیاری از علاقه‌مندان موسیقی مطرح است که از این پس تلاش خواهیم کرد پاسخ این سوالات را هر هفته در قالب یک سلسله یادداشت کاربردی بدهیم.

اما امروز با مطلبی کوتاه به طرح بحثی درباره لزوم آموزش سلفژ و آواز برای خوانندگان -در تمام سطوح مبتدی تا پیشرفته و تمامی سبک‌ها- می‌پردازیم تا در هفته‌های آینده به صورت جزئی‌تر و گسترده‌تر به مواردی که سبب موفقیت و ماندگاری یک خواننده در بازار موسیقی جهانی می‌شود، بپردازیم.

آگاهی و توجه به نکاتی که در این سلسله یادداشت‌ها مطرح می‌شود، نه‌تنها برای خوانندگان و علاقه‌مندان خوانندگی، که برای تمام کسانی که به گونه‌ای با صدا سر و کار دارند، مفید و ضروری خواهد بود؛ مانند بازیگران تئاتر و سینما، گویندگان، دوبلرها و حتی معلم‌ها. متأسفانه دسترسی به آثار مکتوب، معتبر و کاربردی به زبان فارسی در زمینه آموزش آواز در ایران بسیار دشوار و نادر است و عدم توجه به ضرورت آموزش صحیح آواز، به‌صورت مستمر و منظم زیر نظر معلم باسواد، مسئولیت‌پذیر و آگاه به متدهای سالم و روز دنیا، سبب نازل نگه داشتن سطح کیفی این هنر والا و پرمخاطب شده است.

متأسفانه امروزه در ایران برخلاف دنیای پیشرفته‌تر موسیقی، نداشتن معلم برای خوانندگان مطرح یک امتیاز محسوب می‌شود و حتی به تبلیغ در این زمینه نیز پرداخته می‌شود! بسیاری از هنرمندان را دیده‌ایم که به اینکه هیچ آموزش حرفه‌ای ندیده و معلمی نداشته‌اند، افتخار و این را در مصاحبه‌هایشان با صدای بلند اعلام می‌کنند.

در اینکه در تمام دنیا اغلب خوانندگان به نسبت سایر موزیسین‌ها از صبر و حوصله کمتری برای آموزش برخوردارند، کمتر شکی است؛ زیرا هنر آواز خواندن و سازِ خوانندگان (حنجره) از کودکی بدون هیچ هزینه و مقدمه‌ای، همواره همراه همه ما بوده است. منتها توجه به این نکته بسیار ضروری است که داشتن استعداد خوانندگی (گوش خوب موسیقی و صدای زیبا) به تنهایی کافی نخواهد بود و پرورش عادت‌های ناصحیح و مخرب آوازی –به‌طور خودآگاه و ناخودآگاه- آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به تارهای صوتی وارد خواهد کرد.

آموزش خوانندگان به شکلی که بتوانند با خلاقیت، آزادی، راحتی -به دور از هرگونه انقباض در تمام اندام‌های صوتی- در وسعت و محدوده صدای خود و در سبک متناسب با توانایی و رنگ‌آمیزی صوتی‌شان بخوانند، امری ضروری است.

ترک کردن عادت‌های ناصحیح آواز خواندن (مانند حرکات زیاد فک و صورت حین اجرای تحریرها و ویبراسیون‌ها، قرینه نبودن صورت و بدن، حرکات اضافه سرشانه‌ها و قفسه سینه موقع تنفس و حین اجرا و...) تنها از راه یادگیری تکنیک‌های صحیح آوازی در یک آموزش مستقیم و زیر نظر معلم امکان‌پذیر خواهد بود.

در انتها تکرار این نکته ضرورت دارد که خوانندگی بدون آموزش مستقیم ممکن است در ابتدا جذاب‌تر، سهل‌تر و سریع‌تر اتفاق بیفتد ولی به مرور زمان، سلامت صوتی خواننده را به خطر می‌اندازد، عمر خوانندگی‌اش را کوتاه‌تر می‌کند و در نهایت، استفاده از تکنیک‌های غلط برای خوانندگان، امری عادی، طوطی‌وار، تکراری و مخرب خواهد شد.

در یادداشت هفته آینده به تفصیل در مورد مواردی که سلامت صوتی خواننده را به خطر می‌اندازد، صحبت خواهیم کرد.