«تار و پود» با آهنگسازی «حمید متبسم» و صدای «وحید تاج» رونمایی شد
اثری در ستایش عشق
موسیقی ما - «حمید متبسم» آهنگساز و نوازندهی برجستهی تار و سهتار، چندی قبل کنسرتهایی را با «وحید تاج» برگزار کرد که نامِ آن را «تار و پود» گذاشت. او در این اثر بخشی از اشعار نظامی را روایت کرد. اثری که آغاز و پایانش ستایش عشق است بهعنوان کانون و اساس هستی. او به داستانسرایی در موسیقی علاقهی زیادی دارد و در آثاری مانند اپرای «سیمرغ» را نیز بر اساس داستانهای شاهنامه نگاشته است؛ آثاری مثل «بامداد» و «بوی نوروز» هم روایتی داستانی دارد. صبح امروز اما «تار و پود» رونمایی شد.
در ابتدای این نشست مهرداد مومنی، پژوهشگر موسیقی و مدیرعامل نوسا درباره «تار و پود» با اشاره به ریتم و همچنین آوازهای استفاده شده، نقشخوانیها را در این اثر بررسی کرد. سپس کلیپی از روند آمادهسازی این اثر با پخش قطعاتی از آن نمایش داده شد و «بابک چمن آرا»، ناشر و مدیر نشر آواخورشید در سخنانی گفت: «قدیمها هر اتفاقی که می افتاد، خوشی یا غصه آن مدتدارتر بود، چند روزی طول میکشید تا حال آدم عوض شود. اما از زمانی که گوشیهای تلفن همراه و هوشمند با ما هستند، این اتفاق دیگر از بین رفته. ما انگار دیگر توان لذت بردن از وقایع مختلف را نداریم؛ اما «تار و پود» را به دور از هیجانات جاری در فضای گوشیهای همراه گوش کنید.
سپس «فرشاد توکلی» -پژوهشگر موسیقی ایرانی- روی صحنه حاضر شد و در نقدی مفصل به بررسی نمایش موسیقایی منظومهها و سپس نگاهی به منظومه خوانی ها در آلبوم «تار و پود» پرداخت.
«وحید تاج» دیگر سخنران این مراسم بود: «پنج سال است که با استاد متبسم برای خواندن این پروژه در ارتباط هستم. این تبادل نظرها به آلبوم «تار و پود» ختم شده و امروز شما می توانید این اثر را بشنوید. زمانی که نُتها را برای من فرستادند، دیدم که این اثر در عین سادگی، چقدر پیچیده است. واقعا حس میکردم که در جاهایی دچار چالش میشدم. در عین حال ملودیها را به راحتی حفظ میکردم. میدانستم که مخاطب هم می تواند به راحتی این ملودی ها را حفظ و زمزمه کند.»
پس از او بهار منیری و سمیرا گلباز نوازندگان آلبوم روی صحنه آمدند و دربارهی اثر توضیحاتی را ارایه دادند؛ در نهایت «حمید متبسم» روی سن آمد و در ابتدا توضیحی درباره روند شکل گیری «تار و پود» داد: « این اثر، اثری عاشقانه بر اساس برداشتی آزاد از داستان خسرو و شیرین نظامی ست، که فکر آهنگسازیاش از اواسط سال 93 با من بود، اما در سال 95 به سرانجام رسید. با این که هشتاد بیت از اشعار نظامی بافت داستان ساخته و پرداختهی این اثر را شامل می شود، «تار و پود» تفاوتهای ویژهای با داستان خسرو و شیرین دارد. در افسانه ی خسرو و شیرین رقابت، حسادت، غرور و تکبر عشق خسرو و شیرین را به راهی میبرد که پایان اش زمینی ست، «تار و پود» ولی با به هم رسیدن خسرو و شیرین به پایان می رسد و از طرح بخش های بعدی داستان نظامی پرهیز می کند.»
او درباره نوازندگانی که در این آلبوم حضور داشتند نیز چنین توضیح داد: «نوازندگانی از جان مایه گذاشتند تا این اثر را به اینگونه تقدیم شما کنیم. هر اثری که در دوران کاری ام ساختهام یک انگیزه ای برایش داشتهام. شکرگزارم که در دورانی زندگی کردم که هوا برای تنفس و غذا برای خوردن بود، شکرگزارم که استادانی مانند فرامرز پایور و هوشنگ ظریف را دیدم و تجربه کردم. شاهد بودم که چگونه می شود به موسیقی پرداخت بدون اینکه به فکر پرکردن جیب بود.»
او در بخش دیگری از صحبتش درباره تنظیم اثر برای صدای وحید تاج چنین به این مساله اشاره کرد که برای صدای او تغییر زیادی ایجاد نشد، به جز تغییر اُکتاوها و بم تر کردنشان. او همچنین درباره تفاوت اجرای قطعات با ساز تار در ایران و دیگر کشورها همچون کشورهای همسایه گفت: «انتخاب ساز گاهی به خاطر امکانات است. اگر ارکستر سمفونیکی در اختیار داشته باشم همچون آنچه که در سیمرغ در اختیارم بود، ممکن است برای سازهای بیشتری موسیقی را بنویسم. البته امکانات بخشی از ماجراست. اما مهم در این اثر رسیدن به صدایی است که دور از موسیقی قاجار باشد. صدایی که ما را مثلا به دوره ساسانی ها ببرد. به همین دلیل خواستم از سازهایی استفاده کنم که این فضا را ایجاد کنند. ترکیب های متفاوت هم برای من مانند نوعی مبارزه طلبی هم هست. زنگ سه تار و بمِ قیچک و بربط ممکن است ما را به فضاهایی ببرد که در قدیم بوده است. شبیه به تنبور. در موسیقی آذری خیلی مرسوم است که با ساز تار، موسیقی غربی می نوازند. منش و مرام نوازندگان آذربایجانی اینگونه است که آثار موسیقی کلاسیک غربی را می نوازند. نوازندگان موسیقی آذربایجانی در مراسم عروسی هم نوازندگی می کنند؛ اما نوازندگان موسیقی ایرانی چنین کاری نمی کنند. معروف است که کُلُنل وزیری وقتی قبول نمیکند با ارکسترش در یکی از مراسمهای جشن دولتی حضور یابد، از کارش برکنار میشود. ضرورتی ندارد با تار موسیقی فرنگی بزنیم. آن موسیقی را با همان سازهای غربی می نوازیم. ساز ایرانی هم بهتر است که موسیقی ایرانی بنوازند.»
به گفتهی متبسم این اثر در روزهای 27 و 28 دی ماه در جریان برگزاری جشنواره موسیقی فجر در تالار رودکی و تالار وحدت روی صحنه میرود: «اجرای تالار رودکی ویژه است و بلیت فروشی هم ندارد. خودم خواستم این اجرا باشد تا نظرِ اهالی فرهنگ و هنر و ادبیات را جویا شوم. به آن به چشم تجربه و تصحیح نگاه می کنم. همچنین در خارج از ایران هم با حضور دو خواننده در کشورهای مختلف به اجرای آن خواهیم پرداخت.»
در مراسم رونمایی "تار و پود" که به دعوت موسسه آواخورشید، در روز 6 ام دی ماه در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد چهرههایی چون حمید متبسم، وحید تاج، سعید فرجپوری، پژمان حدادی، حسین بهروزینیا، اسماعیل تهرانی، ارشد تهماسبی، فرشاد توکلی، افشین معصومی و مهدیه محمدخانی حضور داشتند.
- اثری بر اساس منظومهی «خسرو و شیرین.»
در ابتدای این نشست مهرداد مومنی، پژوهشگر موسیقی و مدیرعامل نوسا درباره «تار و پود» با اشاره به ریتم و همچنین آوازهای استفاده شده، نقشخوانیها را در این اثر بررسی کرد. سپس کلیپی از روند آمادهسازی این اثر با پخش قطعاتی از آن نمایش داده شد و «بابک چمن آرا»، ناشر و مدیر نشر آواخورشید در سخنانی گفت: «قدیمها هر اتفاقی که می افتاد، خوشی یا غصه آن مدتدارتر بود، چند روزی طول میکشید تا حال آدم عوض شود. اما از زمانی که گوشیهای تلفن همراه و هوشمند با ما هستند، این اتفاق دیگر از بین رفته. ما انگار دیگر توان لذت بردن از وقایع مختلف را نداریم؛ اما «تار و پود» را به دور از هیجانات جاری در فضای گوشیهای همراه گوش کنید.
سپس «فرشاد توکلی» -پژوهشگر موسیقی ایرانی- روی صحنه حاضر شد و در نقدی مفصل به بررسی نمایش موسیقایی منظومهها و سپس نگاهی به منظومه خوانی ها در آلبوم «تار و پود» پرداخت.
«وحید تاج» دیگر سخنران این مراسم بود: «پنج سال است که با استاد متبسم برای خواندن این پروژه در ارتباط هستم. این تبادل نظرها به آلبوم «تار و پود» ختم شده و امروز شما می توانید این اثر را بشنوید. زمانی که نُتها را برای من فرستادند، دیدم که این اثر در عین سادگی، چقدر پیچیده است. واقعا حس میکردم که در جاهایی دچار چالش میشدم. در عین حال ملودیها را به راحتی حفظ میکردم. میدانستم که مخاطب هم می تواند به راحتی این ملودی ها را حفظ و زمزمه کند.»
پس از او بهار منیری و سمیرا گلباز نوازندگان آلبوم روی صحنه آمدند و دربارهی اثر توضیحاتی را ارایه دادند؛ در نهایت «حمید متبسم» روی سن آمد و در ابتدا توضیحی درباره روند شکل گیری «تار و پود» داد: « این اثر، اثری عاشقانه بر اساس برداشتی آزاد از داستان خسرو و شیرین نظامی ست، که فکر آهنگسازیاش از اواسط سال 93 با من بود، اما در سال 95 به سرانجام رسید. با این که هشتاد بیت از اشعار نظامی بافت داستان ساخته و پرداختهی این اثر را شامل می شود، «تار و پود» تفاوتهای ویژهای با داستان خسرو و شیرین دارد. در افسانه ی خسرو و شیرین رقابت، حسادت، غرور و تکبر عشق خسرو و شیرین را به راهی میبرد که پایان اش زمینی ست، «تار و پود» ولی با به هم رسیدن خسرو و شیرین به پایان می رسد و از طرح بخش های بعدی داستان نظامی پرهیز می کند.»
او درباره نوازندگانی که در این آلبوم حضور داشتند نیز چنین توضیح داد: «نوازندگانی از جان مایه گذاشتند تا این اثر را به اینگونه تقدیم شما کنیم. هر اثری که در دوران کاری ام ساختهام یک انگیزه ای برایش داشتهام. شکرگزارم که در دورانی زندگی کردم که هوا برای تنفس و غذا برای خوردن بود، شکرگزارم که استادانی مانند فرامرز پایور و هوشنگ ظریف را دیدم و تجربه کردم. شاهد بودم که چگونه می شود به موسیقی پرداخت بدون اینکه به فکر پرکردن جیب بود.»
او در بخش دیگری از صحبتش درباره تنظیم اثر برای صدای وحید تاج چنین به این مساله اشاره کرد که برای صدای او تغییر زیادی ایجاد نشد، به جز تغییر اُکتاوها و بم تر کردنشان. او همچنین درباره تفاوت اجرای قطعات با ساز تار در ایران و دیگر کشورها همچون کشورهای همسایه گفت: «انتخاب ساز گاهی به خاطر امکانات است. اگر ارکستر سمفونیکی در اختیار داشته باشم همچون آنچه که در سیمرغ در اختیارم بود، ممکن است برای سازهای بیشتری موسیقی را بنویسم. البته امکانات بخشی از ماجراست. اما مهم در این اثر رسیدن به صدایی است که دور از موسیقی قاجار باشد. صدایی که ما را مثلا به دوره ساسانی ها ببرد. به همین دلیل خواستم از سازهایی استفاده کنم که این فضا را ایجاد کنند. ترکیب های متفاوت هم برای من مانند نوعی مبارزه طلبی هم هست. زنگ سه تار و بمِ قیچک و بربط ممکن است ما را به فضاهایی ببرد که در قدیم بوده است. شبیه به تنبور. در موسیقی آذری خیلی مرسوم است که با ساز تار، موسیقی غربی می نوازند. منش و مرام نوازندگان آذربایجانی اینگونه است که آثار موسیقی کلاسیک غربی را می نوازند. نوازندگان موسیقی آذربایجانی در مراسم عروسی هم نوازندگی می کنند؛ اما نوازندگان موسیقی ایرانی چنین کاری نمی کنند. معروف است که کُلُنل وزیری وقتی قبول نمیکند با ارکسترش در یکی از مراسمهای جشن دولتی حضور یابد، از کارش برکنار میشود. ضرورتی ندارد با تار موسیقی فرنگی بزنیم. آن موسیقی را با همان سازهای غربی می نوازیم. ساز ایرانی هم بهتر است که موسیقی ایرانی بنوازند.»
به گفتهی متبسم این اثر در روزهای 27 و 28 دی ماه در جریان برگزاری جشنواره موسیقی فجر در تالار رودکی و تالار وحدت روی صحنه میرود: «اجرای تالار رودکی ویژه است و بلیت فروشی هم ندارد. خودم خواستم این اجرا باشد تا نظرِ اهالی فرهنگ و هنر و ادبیات را جویا شوم. به آن به چشم تجربه و تصحیح نگاه می کنم. همچنین در خارج از ایران هم با حضور دو خواننده در کشورهای مختلف به اجرای آن خواهیم پرداخت.»
در مراسم رونمایی "تار و پود" که به دعوت موسسه آواخورشید، در روز 6 ام دی ماه در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد چهرههایی چون حمید متبسم، وحید تاج، سعید فرجپوری، پژمان حدادی، حسین بهروزینیا، اسماعیل تهرانی، ارشد تهماسبی، فرشاد توکلی، افشین معصومی و مهدیه محمدخانی حضور داشتند.
تاریخ انتشار : چهارشنبه 6 دی 1396 - 16:56
افزودن یک دیدگاه جدید