موسیقی ما - جواد رهبر: «آواتار» بلاخره اکران شد و همان‌ طور که انتظار می‌رفت اثر عظیم و سه‌بُعدی (3D) جیمز کامرون رکوردهای فروش را جابجا کرد. کامرون ابعاد تازه‌ای به صنعت سینما بخشید و حالا با خیال راحت از ساخت قسمت‌های دوم و سوم فیلم حرف می‌زند. اما «آواتار» سوای تصاویر چشم‌نواز و حیرت‌انگیزش، صدای چند بُعدی و تمامی حواشی مربوط به ساخت و نمایش‌اش، یک حکایت دیگر هم دارد: این فیلم دوباره جیمز هورنر، یکی از بااستعدادترین و نام‌آورترین سازندگان موسیقی متن فیلم، را در کنار جیمز کامرون قرار داده است. این دو یک بار با ساندترک «تایتانیک» بازار فروش و جوایز موسیقی را فتح کردند و قطعاتی ماندگار به موسیقی متن تاریخ سینما افزودند. زوج هورنر-کامرون برگشته‌اند تا دوباره همان موفقیت قدیمی را تکرار کنند، هر چند این بار دیگر از جک و رُز و نوای سلین دیونِ کانادایی خبری نیست اما هر چه باشد هورنر ثابت کرده که در کنار هم قرار دادن حماسه و رُمانس خبره است.

**********

جهان شخصی هورنر

این‌که هورنر از حسی شخصی درباره ترانه پایانی فیلم‌ها حرف می‌زند٬ تصادفی نیست. او برای این کارش دلیلی دارد که به نوعی کلید ورود به جهان پر رمز و راز اوست: «من خیلی احساسی با قضایا برخورد می‌کنم. برای ساخت موسیقی متن فیلم هم همیشه این بُعد قصه را مورد توجه‌‌ قرار می‌دهم. بقیه کار خودش می‌آید. این بُعد احساسی دقیقا همان بخشی‌ست که بیشتر از همه مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد، این همان چیزی‌ست که آنها به خاطر می‌سپارند، همان چیزی‌ست که آنها را به گریه وا می‌دارد.» اصلا همین میل به برقراری ارتباط با تماشاگران دلیل آهنگساز شدن هورنر است. پدر جیمز٬ هری هورنر٬ یکی از مدیران تولید فیلمِ سرشناس زمان خودش بود و دو بار هم جایزه اسکار گرفت اما هورنر (که متولد 14 آگوست 1953 در لس آنجلس کالیفرنیا است) درس موسیقی خواند و به گفته خودش با عالم سینما کاری نداشت اما روزگار تغییر بلاخره فرا می‌رسد: «در بیست و سه سالگی ناگهان به خودم آمدم و از خود پرسیدم که دارم چه کار می‌کنم؟‌ شانس در خانه‌ام را زد. یکی از کارگردانان موسسه فیلم امریکا قطعه‌ای می‌خواست، چیزی نوشتم و به آنها دادم و آنها خوششان آمد. این طور بود که وارد اولین فیلم سینمایی عمرم شدم.» او برای حدود هشت‌ فیلم از موسسه‌٬‌ موسیقی متن می‌سازد اما پولی در کار نیست ولی دست کم راه را برای ارتباط او با تماشاگران باز می‌کند.

از زوج هورنر-گیبسون چه خبر؟

هورنر البته این روزها دل و دماغ دوران جوانی را ندارد؛ خودش می‌گوید از موسیقی متن‌هایی که برای بسیاری از فیلم‌های امروزی ساخته می‌شوند چندان دل خوشی ندارد. به نظر او آهنگسازهای جوان چندان برای ساخت تِم مخصوص فیلم‌ها اهمیت قائل نیستند٬ به‌خصوص مثلا زمانه را با روزگاران جوانی خودش و سال‌های اوج جان ویلیامز مقایسه می‌کند و افسوس می‌خورد. با این همه او امیدوار است که این وضع تغییر کند. خودش که می‌گوید هنوز کلی ذوق می‌کند وقتی کارگردانی درست و حسابی به سر وقتش می‌آید و می‌گوید که موسیقی فیلم بعدی‌ام را می‌سازی؟ احتمال دارد نفر بعدی یکی دیگر از دوستان قدیمی او باشد؛ مل گیبسون. رابطه این دو از فیلم اولی که گیبسون کارگردانی کرد شروع شد؛ «مردی بدون چهره» در سال 1993. این رابطه بعد با «شیردل» (1995) ادامه پیدا کرد و به اوج رسید. این دو در «آپوکالیپتو» (2006) هم با هم همکاری کردند. به طور کلی٬‌ هورنر به جز فیلم «مصائب مسیح» (2004) موسیقی متن تمام فیلم‌هایی که گیبسون کارگردانی کرده را ساخته است. حالا باید منتظر ماند و دید آیا این دو یار قدیمی دوباره با هم همکاری می‌کنند یا خیر؟ آیا زوج هورنر-گیبسون هم دوامِ زوج هورنر-کامرون را خواهد داشت؟ باید منتظر ماند.


**********

نقاط اوج پرونده جیمز هورنر

1981 «دست»

1982 «سفر ستاره‌ای 2: خشم خان»

1986 «بیگانگان» (نامزد اسکار و گلدن گلوب)

1986 «نام گل سرخ»

1989 «افتخار» (نامزد گلدن گلوب) «کشتزارهای رویا» (نامزد اسکار)

1994 «افسانه‌های پاییز» (نامزد گلدن گلوب)

1995 «شیردل» (نامزد گلدن گلوب و اسکار) «آپولو 13» (نامزد اسکار) «جومانجی»

1997 «تایتانیک» (برنده گلدن گلوب، گرمی و اسکار)

1998 «ماسک زورو»

2001 «یک ذهن زیبا» (نامزد گلدن گلوب و اسکار)

2004 «تروی»

2005 «افسانه زورو»

2009 «آواتار» (نامزد گلدن گلوب و اسکار)