موسیقی ما- نوروز 1401 نیز به اتمام رسید و قرنِ جدید تا این‌جای‌ش برای موسیقی با اتفاقاتِ خوشی همراه بوده است و البته وقتی می‌گوییم خوش، منظورمان این است که دستِ کم بعد از مدت‌ها سکوت به خاطر همه‌گیری بیماری کرونا، برنامه‌های زنده‌ی موسیقایی با رونقی نسبی همراه بودند و این یعنی خونی تازه به رگ‌های بی‌جان موسیقی ایران دمیده شده است و اهالی موسیقی که در این دو سال با مشکلاتِ فراوانی دست‌وپنجه نرم می‌کردند، لااقل از بُعد مالی با گشایشی نسبی روبه‌رو شدند شدند. اگرچه سهم هنرمندان موسیقی کلاسیک، سنتی و نواحی از آن‌چه رخ داد، بسیار اندک بود و با توجه به افقی که پیشِ‌روست، به نظر نمی‌رسد که در این زمینه با چشم‌انداز روشنی مواجه باشیم. به هر روی باید به همین حداقل‌هایی که رخ داده نیز بسنده کرد و امیدوار بود که چرخِ اجراهای زنده‌ی موسیقایی هم‌چنان بچرخد و هنرمندان بتوانند روی صحنه بمانند. اگرچه با فرا رسیدنِ ایامِ مبارکِ ماه رمضان، خواه‌ناخواه وقفه‌ای در کنسرت‌ها پیش خواهد آمد. نوروز امسال علاوه بر اجراهای پرتعدادِ موسیقی پاپ، با اتفاقاتی دیگر نیز همراه بود که به اختصار درباره‌‌ی آنان نوشته‌ایم در حالی که آرزو می‌کنیم امسال، سالی خوش برای موسیقی ایران باشد.
 
بازار پررونقِ کنسرت‌های پاپ

با توجه به ضررهای ناشی از دورانِ رکورد در پی پاندمی کرونا و هم‌چنین فرارسیدنِ ایامِ مبارک رمضان و عدم امکان اجرای زنده، ایام نوروز با برنامه‌های فشرده‌ای در زمینه‌ی اجرا در شهرهای مختلف همراه بود. در ایام نوروز، هنرمندان موسیقی پاپ که این روزها نبضِ بازار موسیقی را در دست دارند، کنسرت‌های متعددی در شهرهای مختلف ایران (به‌خصوص تهران) برگزار کردند و میزبانِ هوادارانِ خو بودند. کسانی مثلِ محسن ابراهیم زاده، مهدی احمدوند، گرشا رضایی، مسیح و آرش، مجید رضوی، مسعود صادقلو، ناصر زینلی، هوروش بند، آرون افشار، علیرضا طلیسچی، علی یاسینی، گروه ماکان، بهنام بانی، امید حاجیلی، حمید عسگری، امیر عباس گلاب،‌ بابک جهانبخش، محمد علیزاده، فرزاد فرخ، میثم ابراهیمی، محسن یگانه، حجت اشرف زاده، مهدی احمدوند، اشوان، احسان دریادل، گروه ایهام و رضا بهرام از جمله خوانندگان پاپ بودند که در برخی موارد تا چند سانس به اجرای برنامه پرداختند.

اگرچه افزایشِ ناگزیرِ قیمت بلیت یکی از معضلاتِ برنامه‌های پاپ به حساب می‌آید، اما نگاهی به آمار مخاطبان نشان می‌دهد که تماشاگران از این اجراهای زنده حمایت کردند و بسیاری از کنسرت‌ها را به تمدید کشاندند.

توقف موسیقی‌ در سبک‌های سنتی، کلاسیک و نواحی

در ایران نیز مانند تمام دنیا، همواره رونقِ موسیقی پاپ فراتر از سبک‌های دیگر است و نمی‌توان منکرِ این ماجرا شد، اما با نگاهی به برنامه‌های اجرایی در ایام نوروز به آمار نگران‌کننده‌ای می‌رسیم. «سالار عقیلی» و «پرواز همای» تنها خوانندگانی بودند که در این ایام توانستند به اجرای برنامه‌ی زنده بپردازند. حالا نیز با وقفه‌ای یک ماهه در اجراها روبه‌روخواهیم شد و بدیت ترتیب فعالان موسیقی سنتی، کلاسیک و نواحی هم‌چون دو سالِ‌ گذشته که کرونا مانع از اجرای برنامه‌های موسیقایی بود، فعلا نیز از گردونه‌ی اجراها محروم خواهند ماند. توجه به این نکته زمانی ضروری به نظر می‌رسد که توجه داشته باشیم ادامه‌ی روند تجاری‌سازی صرف در موسیقی می‌تواند تبعات ناخوشایندی نظیر افت سطح سلیقه شنیداری مردم در پی داشته باشد.

حال باید منتظر ماند و دید خوانندگانِ شناخته‌شده‌ی موسیقی سنتی ایران چون شهرام ناظری، همایون شجریان، علیرضا قربانی، محمد معتمدی، سالار عقیلی و دیگر فعالانِ این حوزه، در روزهای باقی‌مانده‌ی سال، چه برنامه‌هایی را تدارک دیده‌اند.

اجرای زنده‌ی ایرج در تلویزیون
 
حسین خواجه‌امیری (ایرج)، برای اولین بار قطعه‌ی خاطره‌انگیز «پرنده» را به صورتِ زنده در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران اجرا کرد. او برای اولین بار بود که به تلویزیون دعوت می‌شد. قطعه‌ی «پرنده» که با نام «تو را دوست دارم» نیز شناخته می‌شود، اثری ساخته حسین صمدی بر اساس ترانه‌ای از مهرداد است. این قطعه در سالیان گذشته توسط خوانندگان مختلفی بازخوانی شده است.

کنسرت‌های همایون در اروپا

«همایون شجریان» در روزهای پیش از سال نو و ایام نوروز به همراهِ گروهِ خود (سیاوش) به اجرای برنامه در کشورهای بلژیک، فرانسه وهلند پرداخت. این کنسرت‌ها در شرایطی روی صحنه رفت مهیار طریحی نوازنده سنتور، حسین رضایی نیا نوازنده دف، آیین مشکاتیان، آزاد میرزاپور نوازنده تار و عود او را همراهی کردند.

«همایون» در این اجرا، قطعاتی را به یاد محمدرضا شجریان و پرویز مشکاتیان به اجرا درآورد و توجهی ویژه به آواز ایرانی داشت. این خواننده طی ماه‌های گذشته در همکاری‌هایی که با فردین خلعتبری، سعید فرج پوری و غلامرضا صادقی داشته تک آهنگ‌هایی را در قالب موسیقی تیتراژ سریال‌های مربوط به پلتفرم‌ها و همچنین تعدادی دیگر از مجموعه‌ها تولید و منتشر کرده است.

«همایون» در واقع هم‌اکنون، پلی ایمن مابین موسیقی سنتی ایرانی و موسیقی مدرن است. او می‌تواند ایده‌ها و ابتکاراتِ خود را در چارچوبِ قواعد موسیقی کلاسیک ایران نیز تجربه کند و جلوه‌ای تازه از قدرتِ صدا و استعداد خواندنش را که تاکنون بارها در معرضِ نمایش گذاشته، جلوه دهد.
 
کنسرتِ اخیر گروه «سیاوش» و خواندنِ چند آواز در آن، اتفاقی تازه در موسیقی ایران را رقم خواهد زد؛ چرا که حالا «همایون» به عنوان اصلی‌ترین شاگردِ آواز پدر (البته در میانِ هم‌نسلانِ خویش) راهِ دشواری در پیش دارد. از یک طرف باید میراث‌دار آواز ایران باشد و از آن طرف هم‌چنان جسمِ‌ جوان‌ش نیاز به تجربه‌های جدید را در خود احساس می‌کند. این نوآوری‌ها اما برخلاف نظر بسیاری، هیچ منافاتی با علاقه‌اش به آواز ندارد. نقل است که پدرش بارها به او گفته بودند: «خواننده‌ها، معمولا همه چیز بلدند، ردیف می دانند و ... اما نمی‌توانند از تمام امکانات صدایشان به درستی استفاده کنند. (حتی در میان شاگردانی که خودش پرورش داده بود)، خیلی‌ها را می دیده که بخشی از صدایشان خیلی خوب است اما بخش دیگر به قدرت و درخشندگی آن نیست.»
 
اظهارنظر وزیر ارشاد درباره‌ی هنرمندان ممنوع‌الکار
 
«محمد مهدی اسماعیلی» (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) در ایام نوروز گفت‌وگویی انجام داد که در بخشی از آن درباره‌ی موسیقی اظهارنظر کرد و گفت: «به‌طور کلی به موسیقی اصیل و سنتی و فولکلور علاقه‌مندم. اما با آثار بسیاری از خوانندگان جدید نیز در کنار خوانندگان قدیمی آشنایی دارم و محسن چاوشی و حجت اشرف‌زاده ازجمله خوانندگان خوب نسل جدید هستند.»
اسماعیلی در پاسخ به اینکه برخی هنرمندان سال‌هاست ممنون الکار هستند به طوری که سه نسل از هنرمندان بعد از آنها آمده‌اند اما همچنان این هنرمندان ما اجازه فعالیت ندارند؟ گفت: «ما هنرمندان بسیار داشتیم که قبل از انقلاب کار می‌کردند و بعد از انقلاب به صف انقلابیون پیوستند در بسیار از نقش‌ها در فیلم‌ها و سریال‌ها هم بازی کرده‌اند. چه فرقی می‌کند هنرمندان خارج از کشور هم مانند همین هنرمندان اگر مشکل خاصی نداشته باشند می‌توانند در ایران نیز فعالیت کنند.»
 
 علیرضا قربانی، یک اتفاق و زخمی که تازه شد
علیرضا قربانی خواننده ایرانی که قرار بود شنبه در جشن نوروزی «سمفونی پاسیفیک» در کاستا مسا برنامه اجرا کند، امکان حضور در امریکا را نیافت. این اولین بار نیست که هنرمندان ایرانی برای فعالیت‌های هنری خود در این کشور با مشکل مواجه می‌شوند.
 
برنامه جشن نوروزی هر سال به مناسبت نوروز در مرکز هنرهای کاستا مسا برگزار می‌شود. به گفته‌ی «علیرضا اردکانی» (مدیر اجرایی بنیاد غیرانتفاعی فرهنگ در منطقه لس‌آنجلس که با این برنامه همکاری داشت) این خواننده‌ی موسیقی سنتی ایران سوار هواپیما هم شد و روی صندلی خود هم نشست؛ اما چند مامور اداره مهاجرت سوار هواپیما شدند و او را بیرون آوردند.

این در حالی است که علیرضا قربانی خواننده موسیقی ایرانی عصر روز جمعه دوازدهم فروردین ماه با انتشار ویدئوی در صفحه شخصی خود توضیحاتی را به صورت مشروح برای عدم امکان حضور خود در کنسرت ارکستر پاسیفیک آمریکا ارائه داد.

علیرضا قربانی در این ویدئو توضیح داده است: «من برای اجرای کنسرت توسط ارکستر پاسیفیک سمفونی کالیفرنیا به آمریکا دعوت شدم و طبیعتاً بخش حقوقی و وکالت دفتر نیویورک پیگیر کارهای ویزای من بنده شدند. در نهایت بنده ویزای خودم را از کنسولگری آمریکا در تورنتو دریافت کردم و در بدو ورود فرودگاه تورنتو که مرز هوایی مشترک با آمریکا دارد، افسر کنترل پاسپورت طبق روال و فرم عادی وجود دارد، سوالات مختلفی را انجام می‌دهند مبنی بر اینکه ویزا از کجا اخذ شده، شرایط ورود چگونه است؟ مدت اقامت کجاست و هدف از سفر چیست؟

البته از بنده توضیحات تکمیلی را خواستند که بنده به همه سوالات پاسخ لازم را دادم ولی در نهایت افسر مربوطه توضیح داد که به جهت قوانین و قواعدی که وجود دارد اجازه حرکت از بخش پاسپورت کنترل را به بنده نخواهند داد و بنده اجازه ورود به خاک آمریکا با این ویزا ندارم. موضوعی که به نظر می‌رسد ناهماهنگی بین بخش کنسولگری صادرکننده ویزا و افسر وجود داشته است.»

«قربانی» ادامه داده است: «اخباری که بنده از پخش پاسپورت کنترل گذر کردم وجود ندارد. اینکه بنده سوار هواپیما شدم، روی صندلی خودم نشستم و مأموران مرزی آمدند و بنده را از هواپیما پیاده کردند، اینکه بنده دو تابعیتی کانادا هستم هم اخبار نادرستی است. بنابراین آنچه اتفاق افتاده قانونی است که منجر به این اتفاقات شده است.»
 
دانلود قانونی یک اثر با هزینه‌ی سی هزار تومانی
 
آهنگ مشترک حمید هیراد و راغب دو خواننده موسیقی پاپ کشورمان با نام «خوش به حالم» در حالی منتشر شده که دست اندرکاران این اثر موسیقایی برای خرید و دانلود قانونی این کلیپ رقمی بالغ بر ۳۰ هزار تومان در نظر گرفته‌اند.
 
دانلود نسخه صوتی قطعه‌ی «خوش به حالم» به صورت رایگان در اختیار مخاطبان قرار گرفته اما دست‌اندرکارانِ این قطعه ترجیح دادند، قیمت ۳۰ هزار تومان برای کلیپ در نظر بگیرند. این اتفاق زمانی اهمیت پیدا می‌کند که به این نکته توجه داشته باشیم که مدت‌هاست به دلیلِ نبود قانون کپی‌رایت، هنرمندان موسیقی در فروش فیزیکال و مجازی محصولاتِ خود محروم مانده‌اند.
 
بازگشتِ موفقِ «محسن یگانه»

«محسن یگانه» بعد از مدت‌ها در ایران به اجرای برنامه پرداخت تا آثار منتخب خود چون «رگ خواب»، «وابستگی»، «کویر»، «برگ بی جون»، «باور کنم»، «دیوار»، «هنوز»، «من بی تو نابودم»، «حریص»، «نشکن دلمو»، «عبور»، «بهت قول میدم»، «کی جای من اومد»، «چقدر دیر»، «درکم کن»، «نمیشه»، «دیره»، «ندارمت»، «دریابم»، «بیت آخر»، «سکوت» را اجرا کند.

این خواننده‌ی موسیقی پاپ عنوان کرده، اعضای ارکسترش روزهای زیادی را تمرین کرده‌اند تا بتوانند اجراهای زنده واقعی را بدون دخالت رایانه و مسائلی از این دست را برای مخاطبان داشته باشند.

این خواننده‌ی موسیقی پاپ به این نکته اشاره کرد که کنسرت‌ش، یک اجرای زنده به معنای واقعی است: «این نوع اجرا به قدری دربرگیرنده شرایط سختی است که اگر این دوستان و تلاش شبانه روزی آن‌ها نبود نمی‌توانستیم در این شرایط کنسرت برگزار کنیم.»

او در این کنسرتش نیز قطعه‌ی «بهت قول می‌دم» که در یوتیوپ بالغ بر ۱۴۰ میلیون بار دیده شده را اجرا کرد و درباره‌اش گفت: «از وقتی این آهنگ پخش شد، اتفاقات زیادی برای این کار افتاد، اما یکی از نکات بسیار مهمی که برایم بسیار ارزشمند بود، واکنش مخاطبان خارجی به این اثر بود موجب استقبال بسیار چشمگیری شد. اما من فکر می‌کنم هرچه قدر از تاریخ انتشار این قطعه بگذرد اجرای زنده آن در کنسرت‌ها نیز با حس و حال بهتری توأم می‌شود که امیدوارم از آن لذت ببرید.»
 
فرزاد فرزین به کرونا مبتلا و از اجرایش بازماند
 
فرزاد فرزین، خواننده پاپ که به همراه الیاس یالچینتاش خواننده ترکیه‌ای قطعه مشترک «ماسک» را به زبان‌های ترکی و فارسی تولید کرده بود،  قرار بود برای نخستین بار و پیش از انتشار ترانه مشترکش با یالچینتاش، ۳۱ مارس در استانبول به روی صحنه برود ولی به علت ابتلاء به کرونا، این اجرا را از دست داد.