موسیقی ما - شنبه 23 دی ماه فرهنگسرای نیاوران میزبان گروه اسپانیایی «نفس» بود. سرپرست این گروه «خومه کومته» بود که نوازندگی گیتار، عود و سازهای کوبه‌ای را بر عهده داشت و در کنار او «دمیتری استراچکوف» نوازنده ویولنسل، «انریک پستو» نوازنده ویولن و ویولا و «وجتک سوبولسکی» نوازنده کنترباس حضور داشتند. «کومته» این گروه را در سال 2007 با رویکردی نوگرایانه تشکیل داده است. خودش می‌گوید هدف این گروه یافتن زبانی معاصرتر برای بازگفتن خاطره‌های سنتی با سازهای متفاوت بوده است که همه‌شان نقشی واحد را دنبال می‌کنند. این گروه در دنیا اجراهای متفاوتی داشته است و آثار متعددی خلق کرده است که آلبوم «طریق» در سال 2014 توسط مجله‌ی «ورلد موزیک سنترال»‌ به عنوان یکی از بهترین آلبوم‌های ورلد موزیک 2014 انتخاب شد. گروه نفس در جزیره مایورکا اسپانیا شکل گرفته و با توجه به فرهنگ‌های مختلفی که در این منطقه وجود دارد، موسیقی آن هم ریشه در این تنوع فرهنگی دارد. با «خومه کومته» گفت‌وگویی کوتاه داشته‌ایم:
 

• شما در سال 2007 گروه موسیقی نفس را با رویکردی نوگرایانه تشکیل دادید و یافتن زبانی معاصر برای بازگفتنِ خاطره‌های سنتی- موسیقایی اسپانیا؛ در این باره توضیح می‌دهید؟ حالا که 11 سال از عمر گروه می‌‌گذرد، تا چه اندازه به هدف اولیه‌تان رسیده‌اید؟‌

آن زمان من گمانِ این را داشتم که می‌خواهم کاری «نو» در موسیقی سنتی اسپانیا انجام دهم؛ اما حالا که به گذشته نگاه می‌‌کنم، می‌بینم که این واژه برای من هر روز با تغییراتی همراه بوده است. یک مفهومِ سیال که هر بار به شکلی جدید از آن رسیده‌ام. حالا که به گذشته‌ی گروه و کارهایی که در این باره انجام داده‌ایم، فکر می‌کنم؛ می‌بینم که در بسیاری از آنها توانسته‌ایم حرفی تازه داشته باشیم و برای خیلی‌هایش این اتفاق نیفتاده است که البته مهم نیست. کار هنری همین است. شما همیشه کاری که می‌کنید، نتیجه‌‌ای که می‌خواهید را نمی‌دهد؛ اما اگر بخواهم درباره‌ی کار این گروه توضیح دهم، باید بگویم بسیاری از قطعاتی که توسط گروه اجرا می‌شود، با یک «تم» شروع شده است. این تم ممکن است از موسیقی سنتی ما نشات گرفته شده باشد یا تمی مدرن؛ اما با هم‌فکری با یکدیگر این تم را گسترش می‌دهیم و چیزی شکل می‌گیرد که تنها نشانه‌هایی از آن تمِ اولیه را دارد. خودمان را هم محدود به گونه‌ای خاص از موسیقی نکرده‌ایم؛ ما روی تمام موسیقی‌ها تحقیق می‌کنیم و از هر فرهنگ موسیقایی چیزی می‌گیریم؛ من امیدوارم که این مسیر را همچنان ادامه دهیم؛ چون به گمان خودم تاکنون به نکات مثبتی دست پیدا کرده‌ایم.
 

• این ایده‌ها چطور با هم ترکیب می‌شود؟

با همفکری با هم. ما گاهی برای یک قطعه مدت‌ها تمرین می‌کنیم و با همدیگر تبادل نظر داریم. خب مساله‌ اینجاست که البته خالقِ یک اثر، در نهایت یک نفر است و من به عنوان سرپرست گروه، گاهی نظراتِ خودم را اعمال می‌کنم (خنده) اما هیچ قطعه‌ای که توسط ما ساخته می‌شود، قطعه‌ی نهایی نیست. مدام تمرین می‌کنیم و درباره‌اش بحث و نظر داریم تا در نهایت به یک نتیجه‌ی کلی برسیم. من خودم یک فرمول سازی طراحی کرده‌ام که کار را برای خودم آسان می‌کند.
 

• سازبندی اما کاملا کلاسیک است: ویولون، ویولا، کنترباس و ... .

بله، گفتم ما از هر موسیقی‌ای چیزی می‌گیریم؛ به‌خصوص اینکه من این شانس را داشته‌ام که موسیقی‌دانانی که با من همکاری می‌کنند از موسیقی کلاسیک برخاسته‌اند و همین دید وسیعی به من می‌دهد؛ اما اگر بخواهم جزیی‌تر توضیح دهم باید بگویم موسیقی ما شکلی از موسیقی مینیمال را دارد.
 

• موسیقی سنتی به شکلِ صرف آن امروز در جامعه‌ی ایران تا حدودی با چالش مخاطب روبه‌روست؛ به همین خاطر آهنگسازانِ ما- به خصوص آهنگسازان جوان- از ابزارها و ریتم‌های جدیدتری بهره می‌گیرند تا مخاطب بتواند با آن ارتباط برقرار کند؛ آیا موسیقی سنتی اسپانیا هم به این سرنوشت دچار شده است که نیاز به نوگرایی دارد؟

برای من ماجرا شکلِ دیگری است؛ هیچ‌گاه نخواسته‌ام از موسیقی سنتی – یا به طور کلی سنت‌ها- فرار کنم. اتفاقا همیشه به موسیقی بومی خودمان به عنوانِ یک منبعِ لایزال نگاه کرده‌ام و هر کارِ جدیدی که انجام داده‌ام رگه‌هایی از آن را داشته است. موسیقی سنتی اسپانیا برای من حکمِ یک سرچشمه‌ای را دارد که همیشه از آن بهره برده‌ام؛ ریشه‌ی کار ما همان موسیقی است و برای من همیشه ایده‌پرداز بوده است. من موسیقی سنتی شما را هم گوش داده‌ام و به نظرم بسیار اعجاب‌انگیز است و حالا برایم بسیار ناراحت کننده است که می‌شنوم که مخاطبان زیادی ندارد.
 

• البته مخاطب موسیقی سنتی ما، مخاطبانِ جدی بسیار خوبی دارد؛ منظورم این است که دیگر موسیقی متداول مردم نیست.

خب شما نباید هم انتظار داشته باشید که موسیقی سنتی‌تان را مردمِ عادی هم گوش کنند. در هیچ کجای دنیا موسیقی کلاسیک برای عامه‌ی مردم نیست. همیشه طیفِ محدودی به آن گوش می‌دهند و البته این مخاطبان بسیار هم مهم هستند. برای همین باید همیشه برای آنان کار کرد و آثارِ جدیدی را خلق کرد.
 

• شما کار کدام یک از موزیسین‌های ایرانی را گوش داده‌اید؟

کارهای بی‌کلامِ زیادی گوش داده‌ام که خب نام تمام آهنگسازان آن را به یاد ندارم؛ چند وقت پیش یکی از خوانندگانِ شما با نام «علیرضا قربانی» در اسپانیا کنسرت داشت که من آن را دیدم و خیلی تحت تاثیر قرار گرفتم، اما با تریوی ضربی «شمیرانی» از نزدیک آشنا هستم. این تریو کارهای بسیار هیجان‌انگیزی انجام می‌دهد و اصلا آشنایی با آنها سبب شد تا من «تنبک» بخرم و گاهی هم می‌نوازم. این تریو در فرانسه است؛ اما چند وقت پیش به «مایورکا» آمدند و اجرایی داشتند. البته من نتوانستم به کنسرت آنها بروم. نمی‌‌دانم چرا؟ (خنده) اما یکی از دوستانم سی‌دی آنها را به من هدیه داد که بسیار مسرور شدم.
 

• یعنی شما حالا ضرب هم می‌نوازید؟

بله؛ اما سعی می‌‌کنم در کمال احترام این کار را انجام دهم. منظورم این است که خیلی محتاط عمل می‌کنم.
 

• از این ساز در کارهای خودتان هم استفاده کردید؟

در یک سی‌دی از این ساز بهره گرفتم. البته به شیوه‌ی خودم این کار را انجام دادم؛ چون به اندازه‌ی کافی که با این ساز آشنایی ندارم و نمی‌دانم که چه استفاده‌هایی از آن می‌شود کرد. به هر حال من سال‌هاست که پرکاشن می‌نوازم و هر سازِ کوبه‌ای برایم هیجان‌انگیز است.
 

• شما عود هم می‌نوازید؛ این ساز یکی از قدیمی‌ترین سازهای اصیل ایرانی است، فکر می‌کنید عود شما با ما چه مشابهت‌هایی دارد؟ هیچ با عود ایرانی آشنا هستید؟

متاسفانه عودِ شما را خیلی نمی‌شناسم؛ اما به هر حال این عود به عود ترکیه شباهت دارد.
 

• درباره‌ی واژه‌ی نفس هم توضیح می‌دهید؟ چرا اسم گروه را «نفس» انتخاب کرده‌اید؟

در زندگی اولین کاری که انجام می‌دهیم تنفس کردن است و آخرین کار قبل از مرگ. من این نام را برای سی‌دی که به شکل انفرادی ساختم، انتخاب کردم و دوست داشتم که راهی که در آن رفته بودم را ادامه دهم و برای همین نام گروهمان را «نفس» گذاشتم.
 

• درباره‌ی تجربه‌ی اجرا در ایران هم می‌گویید؟‌

اجرا در کشور شما یک تجربه‌ی فراموش نشدنی بود. یک اتفاق جادویی که اصلا فکرش را نمی‌کردم و  تمام کسانی که با آنها آشنا شدیم، فوق‌العاده بودند.