موسیقی ما - روز گذشته، هیئت داوران سی‌وپنجمين جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، نامزدهای دریافت سیمرغ بلورین بهترين موسيقی متن فيلم‌های حاضر در بخش رقابتی اين فستيوال را اعلام كردند.
 
به گزارش «موسیقی ما»، حامد ثابت برای فيلم سينمايی «تابستان داغ» (كه اين فيلم با كانديد شدن در ١٢ رشته، بیشترین نامزدی سیمرغ را دارد)، پیمان یزدانیان (برای فيلم «بدون تاریخ، بدون امضاء»)، ستار اورکی (برای فيلم «ویلایی‌ها»)، یحیی سپهری‌شکیب (برای فيلم «فِراری») و کریستف رضاعی (برای فيلم «نگار») پنج آهنگسازی هستند که نام آنها از سوی هیئت داوران اعلام شده است. در بين اين اسامی، تنها حامد ثابت برای فيلم «برلین منفی 7» در فجر سی‌ویکم موفق به دريافت سیمرغ شده و دیگران سابقه دریافت این جایزه را در کارنامه خود ندارند.
 
البته نامزدهای اعلام شده در تمامی رشته‌ها در فجر سی‌وپنجم با حواشی زيادی همراه بوده و برخی از منتقدين، اين انتخاب‌ها را شگفت‌انگيز شمرده‌اند. اين اسامی در حالی اعلام شده که نام چند چهره سرشناس موسيقی از جمله كارن همايون‌فر، عليرضا كهن‌ديری، آريا عظيمی‌نژاد، سهراب پورناظری و همچنين محمدرضا عليقلی (كه به گفته علی نوری‌اسكويی، كارگردان انيميشن «رهايی از بهشت»، به مدت يك سال و نيم مشغول ساخت موسيقی اين انیميشن بوده) در ميان آنها ديده نمی‌شود كه همين موضوع، باعث اعتراض‌های مستقیم و غیرمستقیم برخی از این هنرمندان شده است.
 
يكی ديگر از عجایب داوری اين دوره از جشنواره، نامزد شدن موسيقی متن فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» به آهنگسازی پيمان يزدانيان است كه در حالی نامزد دریافت جایزه موسیقی متن شده که موسيقی، فقط در تيتراژ پايانی اين فيلم حضور دارد و در متن آن، خبری از موسیقی نيست.
 
درباره این‌که آیا چنین اتفاقی منطقی و مسبوق به سابقه است یا نه، با مجيد انتظامی (آهنگساز) و مانی جعفرزاده (آهنگساز و منتقد) صحبت کردیم و از آنها این سوال را پرسيديم.
 

• مانی جعفرزاده: نتیجه ورود افراد غیرمتخصص به مبحثی تخصصی همین است

جعفرزاده كه معتقد است اين موضوع از پايه و اساس اشتباه است، صحبت خود را با توضيحاتی كلی درباره مشكلات اصلی ميان آهنگسازان فيلم و كارگردان‌ها آغاز كرد و گفت: «مشكل عمده حوزه موسيقي متن سينماي ايران، به چند نكته برمي‌گردد كه اصلي‌ترين آنها، ناديده گرفتن اين موضوع است كه موسيقي متن فيلم، در سينما يك صنف مؤلف محسوب می‌شود. بارها در خانه سينما مشكلاتی به ما ارجاع داده شده كه تمام آنها برآمده از يك سوءتفاهم خيلي ساده است؛ آن هم اين‌كه موسيقي به عنوان صنف مؤلف، يك پديده تخصصي است اما كساني در سينما درباره آن اظهار نظر مي‌كنند كه تخصصی در اين حوزه ندارند. خود من الان مشغول توليد موسيقي يك فيلم هستم و درگير همين ماجرا شده و با كارگردان به مشكل خورده‌ام. تمام اتفاقات به اين دليل می‌افتد كه كارگردان، موسيقي نمي‌داند و به شكلي كاملاً حسي درباره يك مبحث كاملاً تخصصي اظهار نظر مي‌كند. اظهار نظر حسي يك كارگردان درباره موسيقی متن فيلم، مثل اظهار نظر حسی من درباره دكوپاژ فيلم است؛ يعنی همان‌قدر بی‌اهميت و مضحك؛ و موضوع اين‌جا است كه ما اين موضوع را ناديده می‌گيريم كه نمي‌توانيم به صورت حسي درباره يك مبحث تخصصي اظهار نظر كنيم. در هاليوود، شخصي به نام مديرِ توليدِ موسيقی وجود دارد كه وقتي فيلم ساخته شده و به كمپانی تحويل داده مي‌شود، كارگردان كنار می‌رود و اين شخص كه خودش جزو آهنگسازان تراز اول است، درباره موسيقی اظهار نظر مي‌كند.»
 
او صحبت‌های خود را درباره جشنواره امسال اين‌گونه ادامه داد: «درباره بخش موسيقي فيلم بايد بدانيم كه داوري درباره موسيقي متن فيلم، يك كار كاملاً تخصصی است و اگر ما پذيرفته‌ايم كه موسيقي متن فيلم، يك حوزه تخصصي و تأليفي است، كسي بايد در هيئت داوران درباره آن اظهار نظر كند كه متخصص باشد. در غير اين صورت، بايد مثل جشنواره‌هاي بين‌المللي دنيا مثل كن و برلين، جايزه‌هاي تخصصي از جمله جايزه برای موسيقي نداشته باشیم. اين جشنواره‌ها به كليت يك فيلم جايزه مي‌دهند و وارد مباحث تخصصي نمي‌شوند. اما در اسكار، سزار يا جشن خانه سينما، اين بخش‌های تخصصی وجود دارند و متخصصين هر رشته، كانديدا و برنده را انتخاب می‌كنند. مشكل جشنواره فجر اين است كه اصرار دارد در همه رشته‌ها جايزه بدهد، در حالي كه هيئت داوران، در تمام آن رشته‌ها، تخصص ندارند و اين اتفاق، از بنيان غلط است.»
 
آهنگساز «صدای مناظر مخدوش» در انتهاي صحبت‌هاي خود، درباره اين سوال كه آيا مي‌توان فيلمی كه موسيقی متن ندارد را جزء كانديداهای اين بخش به حساب آورد يا نه، گفت: «سال گذشته هم دوست بسيار عزيز من، پيمان يزدانيان باز هم براي فيلمي كانديد شده بود كه فقط تيتراژ پایانی داشت. موضوع اين‌جا است كه پيمان امسال فيلم ديگري هم در جشنواره داشته كه موسيقي متن دارد و برايم عجيب است كه چرا با اين وجود، براي فيلمی كانديد شده كه فقط تيتراژ داشته است!

اما اين اتفاق، به كلي غيرمنطقي است. از نظر من، پيمان يزدانيان يكي از بهترين آهنگسازان سينماي ايران است و در عين حال، يكي از بهترين پيانيست‌هاي تاريخ موسيقي ايران هم محسوب می‌شود. صحبت من مشخصاً درباره پيمان نيست؛ بلكه درباره كليت اين بخش و اين جايزه صحبت مي‌كنم و می‌گويم صحبت از كانديد شدن و جايزه موسيقی متن براي فيلمی كه فقط تيتراژ دارد، كاملاً بي‌منطق است. البته صحبت‌های ديگري شد مبنی بر اينكه داوران، ورژن ديگري از اين فيلم كه با موسيقي متن همراه است را ديده‌اند كه خودش عذر بدتر از گناه است و به اين معنی است كه داوران در يك جهان موازی هستند و فيلم‌هايي را مي‌بينند كه ما نمي‌بينيم كه خودش اشكال جشنواره است!»
 

• مجید انتظامی: در اینجا همه چیز ممکن است!

از سوی دیگر مجيد انتظامي كه پيش از اين، در هيئت داوران جشنواره فيلم فجر حضور داشته، مشكلي براي اين اتفاق نمي‌بينيد و به «موسيقي ما» می‌گويد: «اگر موسيقي‌ای كه براي تيتراژ انتخاب مي‌شود، آن‌قدر قدرتمند باشد كه به‌خوبي گوياي فضا و دربرگيرنده حال و هواي آن فيلم باشد، چرا كه نه؟ البته فراموش نكنيد كه اين موضوع كاملاً سليقه‌اي اتفاق مي‌افتد. مثل همان سالي كه فيلم «از كرخه تا راين» در جشنواره حضور داشت اما جايزه به فيلم ديگري تعلق گرفت. من نمي‌دانم امسال چه كساني در هيئت ژوري هستند و سليقه آنها را هم نمي‌دانم اما فراموش نكنيد كه در اینجا، همه‌چيز ممكن است!»
 
او درباره حضور نداشتن متخصصين موسيقي در هيئت داوران مي‌گويد: «به جز يكی دو بار، هميشه همين‌گونه بوده است. موسيقي يك رشته تخصصی است و داوري آن هم بايد به صورت تخصصي انجام شود. بگذاريد فقط به يك مثال بسنده كنم. اين افراد چون تخصصي در موسيقي ندارند و مثلاً موسيقي فيلم‌هاي خارجي را گوش نمي‌كنند يا اينكه آنها را مي‌شنوند و چون فرّار است، فراموش‌شان مي‌كنند، نمي‌توانند درباره اينكه آيا يك موسيقي سرقتي است يا نه، اظهار نظر دقيقي بكنند و حتي ممكن است به موسيقي‌ای جايزه بدهند كه اوریجينال نيست. اين فقط يك قسمت از مشكلاتي است كه در نبود متخصصان پيش می‌آيد.»
 
محمدرضا هنرمند، شهرام اسدی، محمدمهدی دادگو، محمدرضا تخت‌کشیان، رویا نونهالی، ایرج رامین‌فر و اکبر نبوی اعضای هیئت داوران سی‌وپنجمين جشنواره بین‌المللی فیلم فجر هستند كه در ميان آنها، نام هيچ هنرمندی از عرصه موسيقی ديده نمی‌شود.
 
شامگاه جمعه بیست و دوم بهمن، برنده سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن در مراسم اختتامیه اعلام خواهد شد.