موسیقی ما - انتشار لیست صد قطعه هیت چهار دهه اخیر موسیقی کشور از فروردین‌ماه در سایت «موسیقی ما» آغاز شده است. لیستی که در آن علاوه بر معرفی این قطعات، اتفاقات و حواشی مربوط به تولید و انتشار آنها هم آورده شده است. در کنار انتشار لیست این قطعات به سراغ چند تن از تهیه‌کنندگان باسابقه موسیقی رفتیم. افرادی که از دهه شصت و هفتاد فعالیت حرفه‌ای خود را آغاز کرده و خاطرات زیادی از آن روزها دارند.

«صدرالدین حسین‌خانی»، مدیر شرکت فرهنگی-هنری «ایران‌گام» یکی از همین تهیه‌کننده‌ها است. او از اواسط دهه شصت وارد این عرصه می‌شود و تاکنون با هنرمندان زیادی همکاری کرده و آلبوم‌های پرفروش متعددی را هم در کارنامه کاری خود دارد. وی همچنین در دومین جشن سالانه موسیقی ما نیز به انتخاب اهالی موسیقی به عنوان بهترین ناشر سال برگزیده شد.

حسین‌خانی در گفت‌وگوی مفصل با سایت «موسیقی ما» خاطرات جالبی را از سال‌هایی بیان کرد که موسیقی رونق بیشتری داشت و خبری از دانلود و کپی‌های غیرمجاز نبود. سال‌هایی که به گفته خودش برای تولید و پخش یک آلبوم، همه شرکت‌های موسیقی لاله‌زار بسیج می‌شدند ولی باز هم نمی‌توانستند پاسخگوی نیاز بازار باشند. پیشنهاد می‌کنیم این گفتگوی خاطره‌انگیز را تا پایان بخوانید:
 
 

• * فعالیت حرفه‌ای خود در این زمینه را از چه سالی آغاز کردید؟

به دلیل علاقه‌ای که برای فعالیت در حوزه موسیقی داشتم، از سال 67 کار خودم را در شرکت فرهنگی هنری «ایران‌گام» و با سمت مدیر فروش آغاز کردم.
 

• * شرکت ایران‌گام در چه سالی تأسیس شد؟

1364.
 

• * برگردیم به آن دوران و از فعالیت‌هایی که داشتید و شرایط بازار برای ما بگویید.

شرایط بازار در آن زمان به شکل امروز نبود. کارهای پاپی که امروز منتشر می‌شود، در آن دوره اجازه نشر نداشت. کارهای سنتی و برخی آثار کلاسیک منتشر می‌شد و ما در ابتدا بیشتر روی کارهای کلاسیک فعالیت می‌کردیم. چند شرکت بودند که کارهای کلاسیک منتشر می‌کردند ولی محتوای آثار ما متفاوت بود. همراه آلبوم‌ها بروشور و کتابچه ارائه می‌کردیم. یکی دیگر از حوزه‌های فعالیت ما ارائه نوار قصه برای کودکان بود. متأسفانه این روزها کودکان ما بیشتر با کارتون‌های خارجی سرگرم هستند ولی ما قصه‌هایی که متعلق به فرهنگ ایرانی است و جایگاه خاصی در خانواده‌ها داشت را ارائه می‌کردیم. کاست‌های کودک را به همراه دفترچه نقاشی یا کتابچه‌ای با خلاصه قصه در اختیار مخاطبان قرار می‌دادیم.

این محصولات هم مخاطبان زیادی داشت و به تمام نقاط کشور ارسال می‌شد. تمرکز اصلی ما بر روی موسیقی کلاسیک بود. آثاری که ارائه می‌کردیم، با استقبال خوب مخاطبان مواجه می‌شد و کسی هم کپی نمی‌کرد. شرایط برای کپی کردن سخت بود ولی شاید هم فرهنگ مردم بالاتر بود که چنین کاری انجام نمی‌دادند! اما امروزه متأسفانه دیگر ناشر دلیلی نمی‌بیند که بخواهد اثری را منتشر کند. زیرا سایت‌هایی که کم‌لطف هستند، در فاصله زمانی کوتاهی پس از انتشار آلبوم‌ها، لینک دانلود کارها را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهند. این روزها سر هر چهارراه و پمپ‌بنزین هم CD‌های کپی به فروش می‌رسد. من نمی‌دانم چطور هیچ‌کسی کاری با آنها که سر چهارراه‌ها CD می‌فروشند و به نوعی سرقت فرهنگی و هنری انجام می‌دهند، ندارد.

حدود سال 76 بود که فضا یک مقدار بازتر شد و اجازه انتشار موسیقی پاپ را صادر کردند و آلبوم‌هایی در این ژانر هم وارد بازار شد. در آن زمان هم خوانندگانی نظیر «علیرضا عصار»، «قاسم افشار»، «امیر کریمی»، «محمد اصفهانی» و... آثار خود را ارائه کردند. شاید جالب باشد بدانید وقتی آلبوم «خشایار اعتمادی» برای اولین بار منتشر شد، ما برای انتشار این کار به آقای «سلطانی» کمک کردیم. به قدری درخواست برای این آلبوم زیاد بود که همه شرکت‌های پخش لاله‌زار برای تولید و توزیع آن بسیج شدند! دیگر فکر نکنم آن روزها را بتوانیم در خواب هم ببینیم. استقبال برای آلبوم اول خشایار اعتمادی آنقدر زیاد بود که تمامی پرسنل خودمان را به محل شرکت آقای سلطانی -که در آن زمان پخش «نمونه» نام داشت و الان هم شرکت «هم‌آواز آهنگ» نام دارد- بردیم و کاست‌ها را بسته‌بندی کرده و در پخش هم ایشان را همراهی می‌کردیم. آلبوم بعدی آقای اعتمادی که با «مریم حیدرزاده» کار کردند هم با استقبال خوبی مواجه شد. همه بچه‌های لاله‌زار برای بسته‌بندی و توزیع این آلبوم‌ها کمک کردیم. آنقدر درخواست زیاد بود که نمایندگی‌های شهرستان به ما می‌گفتند که کاست‌ها را بفرستید و ما خودمان بسته‌بندی می‌کنیم.
 

• * پرفروش‌ترین آلبومی که در آن سال‌ها منتشر کردید چه بود؟

الان دقیقاً حضور ذهن ندارم. اما آثار «مجتبی کبیری» و «علیرضا عصار» را در آن سال‌ها ارائه کردیم که با بازخورد خوب مخاطبان همراه بود. آلبوم‌های «وایسا دنیا» و «پیرهن مشکی» رضا صادقی هم در آن زمان فروش کم‌سابقه‌ای داشتند. اما چند سال بعد آلبوم «سلام آخر» با صدای «احسان خواجه‌امیری» را ما منتشر کردیم که استقبال خوب مخاطبان را به دنبال داشت و به نظر من احسان با «سلام آخر» به جامعه معرفی شد.
 

• * چه شد که روی آلبوم «احسان خواجه‌امیری» سرمایه‌گذاری کردید؟

در احسان خواجه‌امیری و آلبوم او چند نکته وجود داشت که اولین مورد، جنس صدایش بود. آن سال‌ها در صدای اکثر خواننده‌ها تقلید وجود داشت. یعنی مشابه یک صدایی را در گذشته داشتیم و یک چهره جوان سعی می‌کرد که خودش را جایگزین آن صدا کند. من پیش از انتشار آلبوم احسان خواجه‌امیری می‌دانستم که آینده خوبی دارد زیرا جنس صدای او جذابیت داشت. در آن زمان آلبوم ایشان را با قیمت بالایی خریدیم. به نوعی می‌توان گفت که تخصص ما در این است که می‌توانیم تا حدودی تشخیص دهیم که چه اثری می‌تواند در بازار موفق باشد.
 

• * آیا آلبوم او با استقبالی نظیر آلبوم خشایار اعتمادی مواجه شد؟

نه. یک زمان فقط کارخانه «دنا» بود که در زمینه تولید کاست فعالیت می‌کرد و جوابگوی بازار نبود. در ادامه چند کارخانه دیگر هم تأسیس شد که می‌توانستند تیراژ مورد نظر شرکت‌های موسیقی را تولید کنند. اتفاقی که برای آلبوم خشایار اعتمادی یا چند اثر دیگر در دهه هفتاد رخ داد، واقعاً خاص بود و تکرارنشدنی. قبل از اینکه کارخانه‌های تولید گسترش پیدا کنند، تکثیر در کارگاه‌های خودمان انجام می‌شد. دستگاه‌های تکثیر یک به بیست و یک به چهل داشتیم. با پیشرفت تکنولوژی سرعت تکثیر هم بیشتر شد و ما فقط نسخه مَستر را به کارخانه ارائه می‌کردیم و آثار را تحویل می‌گرفتیم.
 

• * در این سال‌ها کدام آلبوم بوده که فکر می‌کردید با استقبال مواجه شود اما در بازار شکست خورد؟

نمی‌توانم اسم شکست را مطرح کنم و حداقل برای ما شکست نیست. زیرا روی یک آلبوم به آن شکل حساب نمی‌کنیم که اگر بفروشد، سرمایه ما چند برابر شود و اگر نفروشد هم شکست بخوریم. فروش نرفتن آلبوم برای خواننده شکست محسوب می‌شود. زیرا شرکت‌ها معمولاً آلبوم‌های متعددی در طول سال روانه بازار می‌کنند و فروش کمِ یک اثر با کارهای دیگر جبران می‌شود.

اما در آن زمان، آلبوم «زندگی عروسکی» از آقای «نادر مسچی» را داشتیم که اسم اصلی آن «باربی» بود ولی اجازه نشر اثر با این نام را ندادند. ما روی این آلبوم حساب باز کرده و هزینه زیادی برای آن صرف کردیم ولی آنطور که باید در بازار نفروخت و به آن نقطه که بتوانیم بگوییم اثر موفقی بوده، نرسید. هنرمندانی هم در این آلبوم حضور داشتند که از چهره‌های مطرح بازار بودند. «پدرام کشتکار» یکی از همین افراد بود که آلبوم‌هایش معمولاً فروش خوبی داشت و در آلبوم «زندگی عروسکی» هم ایشان حضور داشتند. اما متأسفانه فروش خوبی نداشت. البته در کار ما زیاد از این اتفاق رخ می‌دهد.

تا به امروز بیش از 500 اثر تولید کرده‌ایم که از این تعداد فقط چند اثر مثل «وایسا دنیا»، «پیرهن مشکی»، «برای آخرین بار» یا «سلام آخر» شده‌اند. در این سال‌ها هم آلبوم‌های پرفروشی نظیر «دوسِت دارم» گروه سون یا «دلت با منه» با صدای «محمد علیزاده» را داشتیم. این کارها توانسته‌اند شرکت ما را روی پا نگه دارند. کلاً آلبوم‌های زیادی تاکنون داشته‌ایم که بازگشت مالی نداشته‌اند. این اتفاق هم به دلایل متعددی نظیر دانلود و عدم رعایت قانون کپی‌رایت توسط صدا و سیما رخ می‌دهد. این سازمان آثار ما را بدون اجازه پخش می‌کنند و اصلاً نمی‌گویند که برای تولید هر قطعه موسیقی هزینه صرف شده است. متأسفانه مسئولین و مدیران صدا و سیما این موضوعات را به خوبی می‌دانند و هیچ حمایتی نمی‌کنند. نه‌تنها حمایتی صورت نمی‌گیرد بلکه لطمات زیادی را به فرهنگ و موسیقی وارد می‌کنند.
 

• * تا کنون آلبومی بوده که پیش‌بینی کنید در بازار موفق نمی‌شود اما خلاف آن رخ دهد و استقبال مردم را به دنبال داشته باشد؟

ریسک کار ما زیاد است. روی تک‌تک آلبوم‌ها، هم امید داریم که فروش خوبی داشته باشد و هم برای عدم موفقیت احتمالی آنها برنامه‌ریزی می‌کنیم. آلبوم‌های زیادی بوده که به امید موفقیت تولید کرده‌ایم اما اتفاقات دیگری رخ داده است. ولی معمولاً در اغلب موارد پیش‌بینی‌هایی که داشته‌ایم محقق شده‌اند. همین مسأله باعث شده که آلبوم‌های پرفروش زیادی در کارنامه کاری شرکت «ایران‌گام» باشد و به دنبال استقبال خوب از آنها تاکنون توانسته‌ایم، فعالیت‌هایمان را ادامه دهیم.

در مقابل هم شرکت‌های زیادی بوده‌اند که به دلیل مشکلات حوزه نشر و پخش، دیگر توان ادامه مسیر را نداشتند. یک زمان که می‌خواستیم آلبومی را منتشر کنیم، سی همکار داشتیم که در توزیع سراسری آثار به ما کمک می‌کردند. اما متأسفانه امروزه از آن سی نفر، چهار یا پنج نفر هم باقی نمانده است. این چهار یا پنج نفر حوزه پخش هم ریشه‌دار نیستند. فقط یک‌سری افراد آمده‌اند و به عنوان عامل پخش فعالیت می‌کنند و کسانی نیستند که خاک این کار را خورده یا به قول معروف استخوان خرد کرده باشند.

از سال 83 یا 84 که کاست منسوخ شد، افت شدید تیراژ داشتیم. در زمان ارائه آلبوم‌ها در قالب کاست، این صنف رونق خاصی داشت و از کار لذت می‌بردیم. هر روز یک یا دو ماشین آلبوم برای شهرستان‌ها ارسال می‌کردیم. هم گردش مالی خوبی داشتیم و هم اینکه مطمئن بودیم ماحصل زحمات گروه هنری و ما، در اقصی‌نقاط کشور شنیده می‌شود. این روزها آثار موسیقی در همه‌جا شنیده می‌شود ولی مردم هزینه شنیدن آن را پرداخت نمی‌کنند. تعدادی از مردم هم لطف دارند و از موسیقی و هنرمندان و شرکت‌ها حمایت می‌کنند. باید از مخاطبان عزیزی که نسخه اصلی آثار را از بازار یا سایت‌های دانلود قانونی موسیقی تهیه می‌کنند، قدردانی کنیم.
 

• * با توجه به این که می‌گویید از آن 30 همکار شما کمتر از 4 یا 5 نفر در حال حاضر فعال هستند، می‌خواهم بدانم چه پیشرفت‌ها یا پسرفت‌هایی در حوزه تهیه و پخش داشته‌ایم؟

در زمینه پخش، پیشرفتی نداشته و فقط درجا می‌زنیم. زیرا هیچ توجیهی برای اینکه کار فرهنگی تولید کنید، وجود ندارد. دولت هم شعار فرهنگ می‌دهد ولی از ناشران حمایت نمی‌کند. فعالان قدیمی نشر و پخش، سرمایه‌های خود را از این حوزه خارج کرده‌اند و خودتان می‌توانید ببینید که امروز کجا هستند. برخی افراد بودند که خوراک فرهنگی جامعه را تولید و عرضه می‌کردند ولی امروز دیگر نیستند. آنها به دلیل اینکه توجیه اقتصادی و هیچ حمایتی وجود نداشت، ناچار شدند که تغییر شغل دهند. من آینده خوبی نمی‌بینم زیرا شرایط بسیار سخت است. این روزها کمتر شاهد تولید آلبوم هستیم. هنرمندان آثار خود را به شکل تک‌قطعه ارائه می‌کنند و این یک فاجعه است. رزومه کاری هر هنرمند همان آلبوم‌هایی است که منتشر می‌کند. هر تعداد هم تک‌قطعه داشته باشد، در رزومه او ارزش چندانی ندارد.

 

• * پرفروش‌ترین آثار شما در سال 93 کدام آلبوم‌ها بودند؟

در ابتدای سال 93 آلبوم آقای «همایون شجریان» یعنی «نه فرشته‌ام نه شیطان» را داشتیم که خدا را شکر با استقبال خیلی خوبی مواجه شد. خود ما هم با توجه به شرایط کنونی فکر نمی‌کردیم چنین فروشی داشته باشد. باز هم باید از عزیزانی که نسخه اصلی آلبوم «نه فرشته‌ام نه شیطان» را تهیه کردند، تشکر کنیم. همین مسأله کمک بزرگی به ما و صنف کرد تا بتوانیم با قدرت بیشتری ادامه دهیم. آلبوم «آرایش غلیظ» با صدای آقای شجریان، «وطن» و «یار مست» با صدای آقای «سالار عقیلی» هم فروش خوبی داشتند. اما در بین تمامی آثار ما طی سال گذشته آلبوم «نه فرشته‌ام نه شیطان» با استقبال بسیار زیادی مواجه شد.
 

• * آلبومی در سال گذشته داشتید که چاپ مجدد داشته باشند؟

این اتفاق برای آلبوم‌های «نه فرشته‌ام نه شیطان» و «آرایش غلیظ» رخ داد. آلبوم «یار مست» را هم مجدداً در بازار توزیع کردیم. آلبوم آقای محمد علیزاده در ابتدای سال 92 منتشر شد و تیراژ اول آن یعنی حدود 250 هزار نسخه‌ای که تولید کرده بودیم، در سال گذشته به پایان رسید. این اثر را با طرح جدید روانه بازار کردیم که شامل دو آلبوم «دلت با منه» و «سورپرایز» بود.
 

• * برای سال 94 چه آثاری را در دست انتشار دارید؟

با وجود همه مشکلات هنوز هم ایستاده‌ایم و تلاش می‌کنیم که به شکل جدی کار خود را دنبال کنیم. ان‌شاءالله در سال جدید هم آثار متعددی در سبک‌های مختلف را روانه بازار خواهیم کرد. آلبوم‌های «سرّ هزار ساله» با صدای آقای «سالار عقیلی» و آهنگسازی آقای «کیوان کیانیان» را در اختیار مخاطبان قرار دادیم. «دشت جنون» با صدای آقای «علی زندوکیلی» و آهنگسازی «امیرحمزه حسینی» را هم در بازار توزیع کردیم.

دو آلبوم صوتی و تصویری از آقای همایون شجریان به نام‌های «آیینه‌ها» و «خداوندگان اسرار» را در نوبت انتشار داریم. البته یک مستند هم همراه آلبوم تصویری ایشان هست. آلبوم «نای نی» از آقای «مسعود جاهد» و یک مجموعه تنبور و دودوک از آقای «سهراب پورناظری» به نام «شبگرد کولی» را هم در سال جاری ارائه خواهیم کرد.

یکی دیگر از آثار شرکت ایران‌گام، یک مجموعه تصویری از آقای «محسن شریفیان» است که امسال منتشر خواهد شد. این یک اثر ویژه است که تمامی ابعاد فرهنگی و هنری و تاریخی استان بوشهر را معرفی می‌کند. آلبوم آقای محمد علیزاده هم در ژانر آثار پاپ ما است که فعلاً مراحل تولید را سپری می‌کند. روند تولید جدیدترین آلبوم گروه «سون» هم این روزها توسط اعضای گروه پیگیری می‌شود و مجموعه آنها در نیمه دوم سال جاری به بازار عرضه خواهد شد. به محض اتمام کارهای این مجموعه هم وارد مرحله پخش می‌شویم و اطلاع‌رسانی‌های لازم به زودی انجام می‌شود.