موسیقی ما - بهمن بابازاده : همه ساله حوالی ایام محرم و ماه مبارک رمضان، اتفاقات مذهبی و هنری در بخش‌های مختلف جامعه گسترش چشمگیری پیدا می‌کنند و شاهد آثار جدید و بکری هستیم که همخوانی خوبی را نیز با حال و هوای این روز‌ها دارد. تعزیه و نمایش‌های تاریخی در حوزه تئا‌تر و انتشار ویژه نامه‌های مذهبی منطبق بر بازه زمانی مذکور در حوزه رسانه‌های مکتوب از جمله این اتفاقات هستند. اما در بخش موسیقی، گسترش انتشار آلبوم‌های مناسبتی روز به روز بیشتر می‌شود و همین باعث شده که شاهد دغدغه‌های فرهنگی وعقیده‌ای هنرمندان این عرصه باشیم که در قالب آلبوم‌های مناسبتی در اختیار علاقمنان به این هنر قرار می‌گیرد.

آلبوم «خورشید» تازه‌ترین تجربه از این قبیل آثار است که امسال به عنوان اولین کار مناسبتی محرم وارد بازار موسیقی کشور شده و توانسته مورد توجه خیلی‌ها قرار بگیرد. خواننده و صاحب این اثر در مورد آلبومشان و دغدغه‌هایی که در پی‌اش بودند، به ما گفتند.

• پس از پخش ترانه سریال «متهم گریخت» از تلویزیون با صدای امیر حسین مدرس و همه گیر شدن و استقبال فوق العاده مردم از آن کار پیش بینی می‌شد که شما خیلی زود به «پاپ خوان»‌های داخلی اضافه شوید و آلبومی پاپ را وارد بازار کنید. هم قدرت صدا و هم تکنیک خواندنتان هم در حدی بود که بشود به تولد یک خواننده مردمی دارای استاندارهای لازم امیدوار بود. ولی این اتفاق نیفتاد.

اگر منظورتان این است که چرا من تیتراژ‌هایی را که خوانده‌ام را آلبوم نکردم، باید بگویم که آن تیتراژ‌ها در اختیار سازمان است و امتیازشان دردست من نیست. مگر اینکه اجازه‌ای صادر شود که مانعی ندارد اگر این کار‌ها در قالب آلبوم منتشر شوند. این اتفاق پروژه خاص خودش را دارد. اما اگر منظورتان فعالیت در حوزه پاپ است باید خدمتتان عرض کنم که من به همراه شهاب حسینی و امین زندگانی و تعدادی ازدوستان آلبوم «هفت» را وارد بازار موسیقی کشور کرده‌ایم. الان هم در تدارک یک آلبوم تلفیقی هستم‌. هنوز البته در مرحله انتخاب شعر‌ام و دوست دارم با وسواس و دقت این انتخاب‌ها صورت پذیرند. شاید هم دلیل عملی شدن اتفاقی که شما در موردش صحبت می‌کنید نداشتن تهیه کننده باشد. هزینه‌های بالا و باور نکردنی تولید این قبیل آثار در همه حوزه‌ها، دیگر دلیلی‌ست که می‌توانم در مورد این صحبت شما‌، به‌تان بگویم.

• شما جزو معدود خواننده‌هایی هستید که ورودتان به این حوزه بسیار آکادمیک وار و پله پله بوده. درباره مسیر ورودتان به این عرصه هم کمی صحبت می‌کنید؟

من دوره مقدماتی ردیف آوازی موسیقی ایرانی را در محضر استاد محمد ابراهیم ذوالقدر گذراندم و دوره تکمیلی و عالی را هم در خدمت استاد مرحوم سید نورالدین رضوی سروستانی بودم. اثار بزرگان موسیقی را خیلی گوش می‌کردم و خیلی اصول را از طریق گوش کردن آموختم. شنونده پرو پاقرص موسیقی خوب هستم.

• سال ۸۵ اولین کار امیر حسین مدرس در این ژانر با آلبوم مناسبتی «ماه نی» بود. با فاصله حدود ۵ سال پس از آن آلبوم «خورشید» تازه‌ترین دستپخت شما برای ایام محرم است. در همه این سال‌ها چقدر توانسته‌اید با سلیقه مخاطب داخلی در ایام محرم آشنا شوید؟

آلبوم «ماه نی» به تهیه کنندگی حوزه هنری در زمان خودش آلبوم خوب و قابل تاملی بود که با استقبال خوبی هم مواجه شد. هنوز هم با گذشت ۵ سال رادیو و تلویزیون از آثار آن آلبوم در ایام سوگواری پخش می‌کند. البته این ربطی به من ندارد و لطف خدا و اما حسین (ع) است. در آلبوم جدید کمی نوع کار و سازبندی و موسیقی را با فکر بیشتری ارائه کرده‌ایم. بزرگ‌ترین تصمیم ماه هم تفاوت این کار با آلبوم قبلی از لحاظ بافت موسیقیایی ست. به همین خاطر در آلبوم خورشید، شما با یک ارکس‌تر کامل زهی مواجه هستید. البته با همراهی سازهای ایرانی در بعضی جا‌ها.

• خوانش اثر چطور؟ چه تغییری در آن ایجاد شده؟

خوانش هم به سمت بافت موسیقی اثر پیش رفته و هماهنگ با موسیقی ارکسترال. در «ماه نی» اصرار من این بود که مثل مداحان و روزه خوانان قدیم خوانش صورت بگیرد اما در آلبوم خورشید تماما در خدمت موسیقی کار بوده‌ایم.

• در همه این سال‌ها آلبوم‌های مناسبتی زیادی در بازار موسیقی کشور منتشر شده‌اند ولی متاسفانه هیچ کدام از آن‌ها نتوانسته‌اند نظر مثبت مخاطبان را به خود جلب کنند. حتی استفاده از بزگان پاپ هم نتوانست گرایش جوانان به سمت این آثار را بیشتر کند. شما چه فکری برای ارضای روحیات مخاطبان موسیقی بی‌حوصله و سخت گیر این دوره کرده‌اید تا بتوانید نظر موافقشان را به دست بیاورید؟

من به شخصه در مورد صحبت شما نمی‌توانم قضاوت کنم که چرا مخاطبان از کارهای قبلی به قول شما استقبال خوبی نکرده‌اند. این را باید از جامعه مخاطبان بپرسید که اگر خوششان آمده چرا و اگر بدشان آمده چرا؟. اما گمان می‌کنم که اگر به اصالت‌ها توجه شود، هم در کلام و هم در موسیقی کاری دلنشین خلق می‌شود که قطعا مورد توجه هم قرار می‌گیرد.

منظورم از اصالت این نیست که صرفا از سازهای سنتی استفاده شود. نه. در موسیقی پاپ و کلاسیک هم می‌شود به اصالت‌ها احترام گذاشت. منظورم از اصالت، استحکام در کلام است. استحکام شعر، استحکام ترانه. نوع خواندن و تنظیم موسیقی. البته باز هم تکرار می‌کنم که من هیچ قضاوتی در مورد کارهایی که قبلا انجام شده ندارم.

• آلبوم «خورشید» از کی استارت کارش زده شده و اصلا پیشنهاد آن از کجا و چطور به شما شد؟

پیشنهاد این کار که از سوی خود من عنوان شد. در ادامه آلبوم «ماه نی»، تعداد زیادی از نوحه‌ها هنوز باقی مانده بود که تصمیم داشتم پس از آن آلبوم آن‌ها را هم کار کنم. آن آلبوم گردآوری‌ای بود از نوحه‌های ۸۰، ۹۰ سال پیش تهران تا سال ۸۴ و ۸۵. البته در آن آلبوم از نوحه‌های جدید‌تر هم استفاده کردیم که هماهنگ با اثار قدیمی از لحاظ تالیف و ساختار. در ان آلبوم فقط دوازده کار را توانستیم بگنجانیم و هشت قطعه دیگر را نیزدر این البوم انتخاب کردیم برای آلبوم «خورشید». پیشنهاد کار را به دوست خوبم آقای «علیرضا محمدی» مدیر موسسه فرهنگی هنری «خورشید هشتم» دادیم و ایشان هم از این کار استقبال کردند. در یکی از مراسم‌های افطاری ماه مبارک رمضان این پیشنهاد به این دوست انجام شد و با موافقتشان از فردای‌‌ همان روز پروژه کلید خورد. چون فرصتمان خیلی کم بود. ولی خوبی کار این بود که همه قطعات خودشان ملودی داشتند و این زحمت ما را خیلی کمتر می‌کرد. فقط تنظیم ارکسترال بود که زمان می‌برد. حدود ۴۰ روز هم صرف خوانش و آواز شد.

• کارهای مناسبتی از دید کار‌شناسان امر در دو حالت بیشتر خلاصه نمی‌شوند آن هم «خوب» و «خطرناک» بودن زمان انتشار آنهاست. خوب از این لحاظ که پرداخت محتوایی آلبوم مختص بازه انتشار آن در ایام سوگواری ست و خطرناک هم از این دید که عموما دچار تاریخ مصرف می‌شوند. یعنی در بازه خاصی می‌شود انرا شنید و از آن لذت برد. شما برای این دو نگاه چه فکری کرده‌اید؟

از دید من امام حسین (ع) تاریخ مصرف ندارد. در همه طول سال مجالس عزاداری و تذکر برای حضرت سیدالشهدا و ذکر و روزه برای آقا برپاست. اما نکته‌ای که شما در موردش صحبت می‌کنید، بله از آنجایی که کارهای عاشورایی و مناسبتی فصل دارند، این نگرانی همیشه هست. ولی به نظرم همه آدم‌ها همیشه می‌توانند به بزرگان دینی احساس نیاز داشته باشند و سراغ ایناثار بیایند و در خلوتشان از آن استفاده نمایند. خیلی من نگران بازار این قصه نیستم.

• در همه این سال‌ها آلبوم مناسبتی‌ای بوده که در این ایام سوگواری به سمت آن بروید و آنرا بشنوید؟

آلبوم «وداع» اقای سراج را خیلی پسندیدم. بخاطر اشعاری که ایشان از «عمان سامانی» خوانده بودند و حس و حال خوبی داشت و شعر‌ها درست انتخاب شده بودند. اجرا قوی و خوب ارائه شده بود و همه چیز متناسب و موازی انتخاب شده بود.

•  اگر قرار باشد در مورد کارهای مناسبتی دیگر از قبیل آلبوم علیرضا عصار و «سلام آقا» هم نظر بدهید، چطور؟

خیلی از من نخواهید که در مورد آثار دوستان خوبم قضاوت کنم. همه این‌ها قدم‌های شایسته‌ای بوده که در راستای موسیقی آئینی و عاشورائی ما برداشته شده. اما خود من و سلیقه شخصی من در این حوزه جوری ست که اگر قرار باشد شعری را انتخاب کنم، شعری ست که از لحاظ استحکام و آرایه‌های ادبی و استناد درست تاریخی و عزتمند بودن و شانیت داشتم برای اهل بیت را خیلی بیشتر ترجیه می‌دهم. در برخی از این آلبوم‌ها که دوست ندارم اسمی از آن ببرم، اشعاری استفاده شده بود که مخصوص حالات اوج انسان‌ها در هیات‌ها و سوگواری هاست. دوستان این کار‌ها را در کار‌هایشان آورده بودند که مخاطبان در هر حالتی بهان‌ها گوش بدهد. مثلا روزه قتلگاه امام حسین (ع) را نمی‌شود هر جایی گوش کرد. مثلا در ماشین و در حین رانندگی که مثلا صدایی هم باشد! این زمان و حال مخصوص خودش را می‌طلبد. متاسفانه در برخی از این آثار این اتفاق افتاده که به نظر و عقیده شخصی من این اتفاق درست نیست.

• حضور آقای شاه ابادی هم در مراسم رونمایی اینالبوم از نکات جالبی بود که کمتر اتفاق می‌افتد.

تا آنجایی که من اطلاع دارم خود آقای شاه آبادی ابراز علاقه کرده بودند که در این مراسم حضور داشته باشند و دعوتی صورت نگرفته بود. باعث افتخار ما بود که پذیرای معاون هنری وزارت ارشاد باشیم. خود ایشان به دلیل دغدغه‌های مذهبی‌ای که دارند و روحانی‌زاده هم هستند و از همه مهم‌تر علاقه‌ای که به آثار هنری در این ساحت، دارند تشریف آوردند. ما هم خوشحال شدیم و ایشان متشکریم.

• حضور آقای «امین تارخ» در این آلبوم چه ماجرایی داشت؟

ما دنبال یک صدای تازه بودیم. صدایی که برای شنونده تازگی داشته باشد. شنونده خیلی آنرا نشنیده باشد. گوینده‌های بسیار توانایی در این عرصه وجود داشتند چه در حوزه دوبله چه در حوزه گویندگی رادیو و تلویزیون. اما پیشنهاد خود من بر این بود که از صدایی اسفاده کنیم که بکر باشد و در عین حال بسیار توانایی داشته باشد و در این حوزه قدرتمند باشد. شعر را بشناسد و حس داشته باشد و از همه مهم‌تر جنس صدا هم دلنشین باشد و متناسب با یک چنین کاری. نهایتا چند اسم در کنار هم قرار داده شد و از بین همه آن‌ها آقای تارخ انتخاب شدند و خیلی هم ابراز خوشحالی می‌کنم که اقای تارخ با روی باز پذیرفتند و تشریف آوردند و خیلی هم خوب نشسته در کار صدا و حس آقای تارخ در کار.