دونوازی تنبک و سرنا به روایت علیرضا سپهوند و احسان عبدی پور
«خسرو و شیرین» درپنجمین دوره برنامه «برخط ماه و نوا» اجرا می شود
موسیقی ما- اجرای مشترک «علیرضا سپهوند» و «احسان عبدی پور» در قالب رپرتواری به نام «خسرو و شیرین» برگزار میشود.
در اجرای پیش رو که با تنبک علیرضا سپهوند و سرنای احسان عبدی پور همراه است، رپرتواری با آواز دل انگیز و محزون شیرین خسرو با متر آزاد شروع میشود که بیشتر بر روی ریتم شش ضربی ادواری تنبک به صورت پایه اجرا میشود.
در بخش دوم مقام سنگین سماع به اجراگذاشته میشود. این مقام از جنبه ریتم در وزن شش چهارم بوده و حفظ ریتم برای نوازنده تنبک و همچنین نوازنده سرنا به لحاظ منحنیهای پیچیده سرنا که مدام سر و ته میزان رای برا دو نوازنده و حتی مخاطب به چالش میکشد٬ دشواری خاص خود را داراست و این دوئت حالتی تغزلی بر مبنای تونالیته ماهور به دست می دهد.
مقام بعدی سه پا٬ شونه شکی که متشکل از میزانی شش ضربی است که در ترتیب اجرای مقامها ازین به بعد با شور و هیجان بیشتری در اجرا مواجه هستیم. سه پا در این اجرا نیز بر پایه دستگاه ماهور بوده که البته ماهور لری اختلافات جزئی از منظر کوک بخصوص در فاصله سوم فا سری با ماهور ایرانی دارد که بحث تخصصی این موضوع در این مقال و در حوصله مخاطب غیرتخصصی نمی گنجد.
و اما بخش پایانی با مقام دوپا٬ سوار بازی که در رپرتوار موسیقی لری همواره کلایمکس یا اوج داستان را با میزانی دو ضربی با تمپویی بالا رونده همراه می شود. در این بخش گفتگوی تنبک و سرنا با اجرای موتیف هایی با تم حماسی و بزمی و رزمی٬ و در سلسله اجرای مقامهای قبل از این٬ شنونده را به کادانسی پرقدرت و گیرا رهنمون می سازد.
حس نوازنده سرنا که در این مقام با بهره از توان بداهه نوازی خود در گفتگویی موسیقایی با تمبک به اوج داستان می رسد٬ هر شنونده ای را مجذوب می سازد. نوازنذه سرنا در این مقامگاه علاوه بر ماهور به مدگردی پرداخته و به شور و چهارگاه رفته و مجدد به ماهور رجعت می کند و گاه در نت ها و فواصل بالا صدای کِل و هلهله انسانی را به غایت زیبا از نفیر سرنا خلق کرده و رپرتوار اجرایی خود را با صلابت به پایان می رساند.
این اجرا بخشی از برنامه آنلاین «برخط ماه و نوا» است که در همکاری انجمن موسیقی ایران،ربنیاد رودکی و هفتدانگ پخش میشود.
موسیقی لرستان عمل گراست و در تمام شئون زندگی مردمان لر حضوری جدی و پررنگ دارد و به این جهت یکی از پراگماتیسم ترین انواع موسیقی از جنبه کنش اجتماعی در بین موسیقی اقوام محسوب میشود و این حضوری فیزیکی را توامان با دریافتی معنایی به نمایش میگذارد. دوگونه اصلی آنسامبل در موسیقی لرستان بهطور اعم و در موسیقی خرماباد بهطور اخص وجود دارد که شامل کمانچه و تنبک( تال و تومک) و سرنا و دهل (ساز و دهل) می شود که بسته به آیین و سنتهای خاص در مراسم حضور مییابند و در پژوهشها٬ مقالات٬ کتب و گزارشها٬ فراوان بدان پرداخته شده است. لیکن این ترکیب گاه به صورت ضربدری جابجا می شود و تنبک در کنار سرنا قرار میگیرد؛ اما شاخصه اصلی رپرتوارهای اجرایی تنبک و سرنا بر اجرای مقامهایی با بن مایه حماسی٬ رزمی و بزمی با فضاسازی تم شاد صورت میپذیرد. اینجا از منظر ارائه رپرتوار با چینشی چابکتر مواجه هستیم و رنگ و جنس وسوناریته تنبک پر کنار سرنا نمودی بسیار ویژه و مخاطب پسند مییابد. البته این نوع کاربرد بیشتر در مکتب سرنانوازی خرماباد مشهود است و کمتر در مکتب سرنانوازی درود به چشم میخورد.
در اجرای پیش رو که با تنبک علیرضا سپهوند و سرنای احسان عبدی پور همراه است، رپرتواری با آواز دل انگیز و محزون شیرین خسرو با متر آزاد شروع میشود که بیشتر بر روی ریتم شش ضربی ادواری تنبک به صورت پایه اجرا میشود.
در بخش دوم مقام سنگین سماع به اجراگذاشته میشود. این مقام از جنبه ریتم در وزن شش چهارم بوده و حفظ ریتم برای نوازنده تنبک و همچنین نوازنده سرنا به لحاظ منحنیهای پیچیده سرنا که مدام سر و ته میزان رای برا دو نوازنده و حتی مخاطب به چالش میکشد٬ دشواری خاص خود را داراست و این دوئت حالتی تغزلی بر مبنای تونالیته ماهور به دست می دهد.
مقام بعدی سه پا٬ شونه شکی که متشکل از میزانی شش ضربی است که در ترتیب اجرای مقامها ازین به بعد با شور و هیجان بیشتری در اجرا مواجه هستیم. سه پا در این اجرا نیز بر پایه دستگاه ماهور بوده که البته ماهور لری اختلافات جزئی از منظر کوک بخصوص در فاصله سوم فا سری با ماهور ایرانی دارد که بحث تخصصی این موضوع در این مقال و در حوصله مخاطب غیرتخصصی نمی گنجد.
و اما بخش پایانی با مقام دوپا٬ سوار بازی که در رپرتوار موسیقی لری همواره کلایمکس یا اوج داستان را با میزانی دو ضربی با تمپویی بالا رونده همراه می شود. در این بخش گفتگوی تنبک و سرنا با اجرای موتیف هایی با تم حماسی و بزمی و رزمی٬ و در سلسله اجرای مقامهای قبل از این٬ شنونده را به کادانسی پرقدرت و گیرا رهنمون می سازد.
حس نوازنده سرنا که در این مقام با بهره از توان بداهه نوازی خود در گفتگویی موسیقایی با تمبک به اوج داستان می رسد٬ هر شنونده ای را مجذوب می سازد. نوازنذه سرنا در این مقامگاه علاوه بر ماهور به مدگردی پرداخته و به شور و چهارگاه رفته و مجدد به ماهور رجعت می کند و گاه در نت ها و فواصل بالا صدای کِل و هلهله انسانی را به غایت زیبا از نفیر سرنا خلق کرده و رپرتوار اجرایی خود را با صلابت به پایان می رساند.
این اجرا بخشی از برنامه آنلاین «برخط ماه و نوا» است که در همکاری انجمن موسیقی ایران،ربنیاد رودکی و هفتدانگ پخش میشود.
موسیقی لرستان عمل گراست و در تمام شئون زندگی مردمان لر حضوری جدی و پررنگ دارد و به این جهت یکی از پراگماتیسم ترین انواع موسیقی از جنبه کنش اجتماعی در بین موسیقی اقوام محسوب میشود و این حضوری فیزیکی را توامان با دریافتی معنایی به نمایش میگذارد. دوگونه اصلی آنسامبل در موسیقی لرستان بهطور اعم و در موسیقی خرماباد بهطور اخص وجود دارد که شامل کمانچه و تنبک( تال و تومک) و سرنا و دهل (ساز و دهل) می شود که بسته به آیین و سنتهای خاص در مراسم حضور مییابند و در پژوهشها٬ مقالات٬ کتب و گزارشها٬ فراوان بدان پرداخته شده است. لیکن این ترکیب گاه به صورت ضربدری جابجا می شود و تنبک در کنار سرنا قرار میگیرد؛ اما شاخصه اصلی رپرتوارهای اجرایی تنبک و سرنا بر اجرای مقامهایی با بن مایه حماسی٬ رزمی و بزمی با فضاسازی تم شاد صورت میپذیرد. اینجا از منظر ارائه رپرتوار با چینشی چابکتر مواجه هستیم و رنگ و جنس وسوناریته تنبک پر کنار سرنا نمودی بسیار ویژه و مخاطب پسند مییابد. البته این نوع کاربرد بیشتر در مکتب سرنانوازی خرماباد مشهود است و کمتر در مکتب سرنانوازی درود به چشم میخورد.
تاریخ انتشار : سه شنبه 29 تیر 1400 - 14:27
افزودن یک دیدگاه جدید