موسیقی ما - محمد رسولی شاعر جوان و با سابقه که اشعار نماهنگ های از اربعین تا اربعین، اعجاز از آلبوم سرود «حاج قاسم»، دعوت نامه با صدای حمید حامی، یاقوت، منو دریاب و طریق با صدای مجید بنی فاطمه را سروده و شاعر قطعه تا همیشه از آلبوم سرود «سرباز» است از جمله شاعرانی‌ است که در مجموعه آلبوم سرود نوجوانان  تا قله همکاری داشته است و در گفتگو با «موسیقی ما» درباره اهمیت شعر برای نوجوانان و امید و انگیزه دادن به نسل جوان برای ساختن فردایی بهتر با توجه به شناخت نسل امروز صحبت کرد.

رسولی معتقد است آلبوم سرود تا قله شروع یک حرکت جریان ساز در مقوله سرود است و باید آثار بیشتری در این حوزه تولید شود تا سرود بتواند جایگاه خود را در بین دیگر فضاها و سبک‌های موسیقی پیدا کند و بتواند حماسه آفرین باشد.

محمد رسولی درباره تا قله که نام آلبوم سرود ویژه نوجوانان است، توضیح داد: آنطور که از سیاق کلمه پیداست ترکیب دو واژه تا و قله است که با جابه‌جایی کلمات، معنا و مفهوم آن تغییر می‌کند. کلمه قله به معنای مفاهیم آرمانی‌اش یعنی اهدافی که در دور دست‌ها برای خودمان ترسیم کرده‌ایم و اگر بگوییم؛ در قله یعنی ما به بالای قله رسیده‌ایم و بعد قله یعنی از آن عبور کرده‌ایم درحالی که ما همچنان در حرکت و مسیر هستیم و به پایان راه نرسیده‌ایم. در دل تا قله هزاران حرف را می‌توان مطرح کرد و گفت. تا قله یعنی خسته راه نشویم و تازه نفس باشیم چراکه نسل‌های بعدی خواهند آمد. درواقع این کلمه بدون توضیح دادن، این مفاهیم را در ذهن مخاطب تداعی می‌کند.

این شاعر با بیان اینکه دفتر موسیقی و سرود صدا و سیما برای همکاری در آلبوم تا قله حتما انگیزه‌ای همسو با این مفاهیم را در او مشاهده کرده است، بیان کرد: با تمام توان خود شعری در قالب سرود برای نوجوان نوشته‌ام چراکه خودم را فرزند این کشور، انقلاب و مسیری که آمده‌ام می‌دانم. ممکن است برخی، کارهای هنری ساخته شده به سفارش نهاد یا سازمانی را مذمت کنند اما باید به این دوستان عرض کنم؛ شعر سفارشی آنجایی نامطلوب است که بعضا شاعر یا خالق اثر اعتقادی به سفارش دهنده و مفهوم درخواستی نداشته باشد. اما باید بگویم؛ شخصا دغدغه‌اش را دارم و این مفاهیم در وجودم روشن است و قطعا با دغدغه شعری را می‌سرایم و سعی می‌کنم نگاه یک اتفاق روزمره شغلی را به کارها نداشته باشم درواقع وقتی مفهوم کار والا باشد، من نیز نگاه دیگری خواهم داشت. 

وی که معتقد است شعر کودک و نوجوان مغفول مانده، درباره پیچیدگی و اهمیت اشعار حوزه کودک و نوجوان،  اظهار کرد: شخصا ادعایی در رابطه با نوشتن شعر برای رده سنی کودک و نوجوان ندارم چراکه این امر به دلایل گوناگونی به راحتی امکان پذیر نیست. ما در شعر نوجوان نمی‌توانیم از بسیاری از کلمات استفاده کنیم چونکه ممکن است درک معنای برخی کلمات برای نوجوان سخت باشد و حتی اگر معنای کلمات را متوجه شود، نتواند به راحتی با آن ارتباط برقرار کند. نمی‌توان با زبان اشعار کلاسیک کهن برای نوجوانان شعر سرود چراکه قطعا پس خواهد زد و ماندگار نیز نخواهد بود.

رسولی با بیان اینکه نوشتن شعر برای نوجوان امروز از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار است، گفت: برای سرود شعر نوجوان باید از شعار پرهیز کرد و باید از زبان صمیمی در کار بهره برد و نباید شعریت کار در حاشیه قرار بگیرد چراکه نوجوان امروز قطعا نمی‌پذیرد. درواقع باید زبانی باشد که نوجوان بتواند به‌راحتی با آن ارتباط برقرار کند. شعر نوجوان سخت است و امروزه ما معدود شاعرانی داریم که در این زمینه موفق عمل کرده‌اند.

این شاعر که معتقد است، فقط تمجید اساتید از اثری در حوزه کودک و نوجوان نمی‌تواند دال بر موفقیت آن شعر باشد، بیان کرد: شعر نوجوان وقتی خوب است که در ذهن مخاطب ماندگار شود. زمانی که اشعار مرحوم قیصر امین پور که جزو اساتید دانشگاه بودند و پیشینه و سابقه‌ای در ادبیات معاصر و شعر امروز ما داشتند را در حوزه شعر کودک و نوجوان می‌خوانیم، گویا با شاعر دیگری مواجه هستیم که می‌داند باید چه شعری برای این رده سنی بنویسد و ماندگاری اشعار ایشان نشان می‌دهد در این زمینه موفق بودند. شخصا در دوران نوجوانی اشعار مرحوم امین پور در حوزه نوجوانان را می‌خواندم و هنوز این اشعار را به یاد دارم و این موضوع نشان از تاثیر اشعار ایشان در دوران نوجوانی من دارد. اگر ما امروز شعری برای نوجوانی در سن 10،12 سال بگویم و چندسال بعد در سن بیست سالگی آن شعر در ذهنش ماندگار شده باشد یعنی شعر موفق بوده است. نزدیک شدن به فضای کودک و نوجوان بسیار ریزه‌کاری‌های فنی دارد که باید برای سرودن شعر در نظر گرفته شود.

رسولی درمورد اشعار آلبوم تا قله که نگاه روشنی به آینده دارد و از امیدواری مصنوعی پرهیز می‌کند، توضیح داد: برای امیدواری باید بستری فراهم باشد تا بتوانیم امید را بر پایه آن بنا کنیم و دلایل امیدواری را با زبان شعر و هنر برای مخاطب نوجوان روشن کنیم تا باورپذیر باشد. شخصا با همین دیدگاه شعری را برای این آلبوم سرودم که قدر فرصت‌های اکنون را بدانیم چراکه ما آینده را خواهیم ساخت به همین منظور در بخشی از شعر «زندگی» برای این مجموعه گفته‌ام؛ زندگی عشق و آرزو و امید و آغازه/ داره هر ثانیش برا تو یه فرصت تازه. نمی‌خواهم شعر خودم را با کلام والای حضرت امیرالمومنین (ع) که فرمودند: «فرصت مانند ابر از افق زندگی می‌گذرد، مواقعی که فرصت‌های خیری پیش می‌آید غنیمت بشمارید و از آن‌ها استفاده کنید» مقایسه کنم اما فرصت تازه در این شعر برداشتی از همین کلام است. اگر شاعر مطالعه‌اش را زیاد کند و مفاهیم را در درون خودش به قلیان برساند می‌تواند آن‌ها را شاعرانه بیان کند. 

این شاعر با بیان اینکه در سرودن شعر «زندگی» از شعار پرهیز شده است، به مصرع «زندگی ترش و شیرینه مثل روزای آینده» از این اثر اشاره کرد و گفت: ما در این قسمت از ترشی زندگی نیز صحبت کردیم که اگر زندگی هست با تمام سختی‌ها و آسونی‌هاست و در آینده هم به همین صورت خواهد بود. به همین خاطر مخاطب ما به خصوص نوجوان در کلام، از ما صداقت می‌بیند که حقایق را بیان می‌کنیم. به شخصه تمام تلاشم بر این بود که شعری بر مبنای صداقت و زبان صمیمی و در عین حال صحبت‌های فانتزی که مخاطب نوجوان امروز در روزمرگی‌هایش با آن سروکار دارد را ارائه دهم. البته این بدین معنا نیست که برای سرودن این شعر، لیستی از پیش تهیه کرده باشم، بلکه تمام این مسائل در وجود و ذهن من از گذشته تا به امروز وجود داشته است. اگر شاعر دغدغه این مسائل را داشته باشد، زمانی که دست به قلم می‌شود، همه این مسائل و نکات با هم ممزوج و اثر خلق می‌شود.

وی درباره امید بخشیدن به مخاطب و تاثیرگذاری آن در زندگی، اظهار کرد: زندگی در اتاق تاریک یا روشن قطعا در روحیه شما تاثیرگذار خواهد بود و از لحاظ روانشناسی نیز اثبات شده است که می‌گویند؛ روزی چند دقیقه بخندید چراکه در ناخودآگاه شما تاثیرش را خواهد گذاشت. برای امید دادن بر مبنای واقعیت در روزگار امروز بسیار می‌توان مولفه نوشت و آن را به مخاطب نشان داد. از طرفی روحیه بخشیدن سبب حرکت می‌شود حتی اگر هزار و یک مشکل وجود داشته باشد. چراکه با غصه خوردن و بیان اینکه کاری درست نمی‌شود، هیچ حرکتی شکل نمی‌گیرد درحالی که روحیه بخشیدن در کلام و فعالیت و جنب و جوش، ثمره خواهد داشت. زمانی، ما شرایط امیدوارانه داریم و افراد امید دارند اما وقتی نیز هست که عده‌ای تلاش می‌کنند تا بگویند امیدی نیست درحالی که در همان شرایط هم با امید بخشیدن می‌توان نتیجه گرفت.

رسولی ضمن اشاره به ظرفیت بالای سرود و رشد گروه‌های سرود در سراسر کشور در سال‌های اخیر، گفت:  سرود از اجرای در مدارس و مساجد بدون در نظر گرفتن مسائل فنی اجرایی به نقطه بالاتری رسیده اما هنوز تا قله، راه بسیاری در پیش دارد و همچنان در مسیر است. ما شاهد ظرفیت، توان و اثرگذاری سرود در گذشته و در زمان انقلاب اسلامی ایران بوده‌ایم. سرود در تاریخ کهن ما جایگاه ویژه‌ای داشته است و در نقاط گوناگون کشور ما شاهد تصنیف‌خوانی‌ها و همچنین همخوانی‌های چوپانان بوده‌ایم که همه این‌ها خواستگاه سرود امروز است.

بسیاری از تصانیف و آیین‌های مذهبی ما بر مبنای سرود اجرا و همخوانی می‌شد که نشان می‌دهد مردم ذاتا به این نوع موسیقی علاقه‌مند هستند. حوزه تاثیرگذاری سرود خصوصا در حوزه کودک و نوجوان بسیار بالاست و هنوز آنطور که باید به آن پرداخته نشده است. از طرفی نباید به انتشار صوت تکیه کرد و باید در زمینه تصویر نیز به آن پرداخته شود. معمولا امروزه آثار به‌صورت موزیک ویدیو منتشر می‌شود و اگر به مقوله تصویر در سرود پرداخته شود قطعا تاثیرگذاری دوچندانی خواهد داشت.

این شاعر درباره پرداخت به مضامین دیگر در سرود، بیان کرد: سرود نوعی همخوانی‌ست و همخوانی همواره با خود حماسه را به همراه دارد. به طور مثال نمی‌توان شعر عاشقانه‌ای که در آن از هجران و حرمان صحبت شده را به صورت سرود اجرا کرد چراکه این نوع شعر فریاد زدنی ندارد. سرود زمانی اجرا می‌شود که شما می‌خواهید مسئله‌ای را جار بزنید و انسان معمولا افتخارات و غیرتش را جار می‌زند و آن را همخوانی می‌کند. مخاطب سرود هنگام گوش دادن به یک اثر سرودی خودش را میان اپرایی حس می‌کند که مفهوم بلندی را اجرا می‌کند. به نظر من مفهوم‌های درام و عاشقانه و اشعاری که در آن ردی از حماسه نیست، جواب نخواهد گرفت البته شاید چون هنوز امتحان نشده نتوانستیم به این ظرفیت پی ببریم اما آنچه از ماهیت این نوع اجرا برمی‌آید باید مضمونی که مربوط به حماسه باشد را ارائه دهیم.

وی با اشاره به اینکه امروزه ما در جنگ رسانه‌ای عقب هستیم و به نوعی شکست خورده رقابت‌های رسانه‌ای هستیم، توضیح داد: متاسفانه ما زبان رسانه را بلد نیستیم از طرفی از زمان خلقت بشر تا اکنون جلوات و رنگ و آب جنود شیطانی و کفر و باطل بیشتر از حق و جذابیتش در دنیا برای مخاطب بیشتر بوده است و این مسئله کار ما را بسیار سخت و وظیفه ما را دوچندان بیشتر می‌کند. درواقع هر انسانی در نشر حق قدم برمی‌دارد، گوشه‌ای از رسالت‌های پیغمبران را انجام می‌دهد چراکه پیامبران در دوران رسالتشان با جبهه‌ای طرف بودند که به شدت برای مردم زمانه‌شان جذاب بودند و تمام لذت‌های دنیوی را دربرداشتند.  مقابله کردن با رپری که موزیک ویدیویی را با ریتم تند و محرک موسیقی و جذاب و شعری سخیف و تحریک کننده را با تصویری که تیر آخر را می‌زند برای مخاطب نوجوانی که در اوج غلیانات احساسی‌ست منتشر می‌کند بسیار سخت است. اما اگر در این مسیر قدم برداریم و با اخلاص در این راه تلاش کنیم، خداوند به حرکت ما برکت می‌دهد.
رسولی با تاکید بر اینکه باید به دنبال کم‌کاری‌هایمان در یادگیری زبان رسانه باشیم، گفت: باید به دنبال دلیل عدم ارتباط با مخاطب نوجوان باشیم و اینکه چرا در مواقعی نیت‌هایمان درست نبوده است که خداوند برکت بدهد و سبب دیده شدن آن بشود. نسل ما بعد از مدت‌ها، سردار شهید حاج قاسم سلیمانی را دید که خداوند به نیت و اخلاصش، جلوه داد و این می‌تواند اتمام حجتی برای همه ما در تمامی حوزه‌ها باشد که اگر کارمان را به درستی انجام بدهیم قطعا تاثیرش را خواهد گذاشت.

وی با بیان اینکه فضای سرود با دیگر سبک‌های موسیقی متفاوت است و رقابتی بین آن‌ها نیست، به الزام ذائقه‌سازی در این فرم از موسیقی برای جذب مخاطب تاکید کرد و افزود: آلبوم تا قله شروع خوبی‌ست اما سرود خیلی راه در پیش دارد و باید تا قلهها ساخته شود تا به نتیجه برسد. بی‌توجهی ما به ذائقه مخاطب نوجوان در سال‌های اخیر باعث شده تا در جاهای دیگر برای او ذائقه سازی شود. زمانی هست که ما با یک صفحه سفید مواجه هستیم و به راحتی روی آن خط گذاری می‌کنیم اما اکنون با صفحه‌ای روبرو شده‌ایم که از قبل خط‌گذاری شده و این کار را برای ما سخت می‌کند. اگر از ابتدا که هنوز فضای رسانه گسترش پیدا نکرده بود و از هرجا برای مخاطب ذائقه‌سازی نشده بود، دست به کار می‌شدیم اکنون کار ما راحت تر بود درحالی که راه دوچندان سختی را در پیش داریم چون ذائقه برای مخاطب ساخته شده و تغییر آن کار بسیار زیادی دارد. امیدوارم دوستانی که در این حوزه و دیگر حوزه‌های مرتبط با نوجوانان فعالیت دارند بتوانند با کمک خداوند اتفاقات بهتری را رقم بزنند.