موسیقی ما- علی رهبری آهنگساز و رهبر ارکستر بین المللی ایرانی جمعه‌ی هفته‌ی جاری (شانزدهم اسفندماه) سمفونی شماره‌ی ۱۰ شوستاکوویچ، مشهور ترین سمفونی  قرن بیستم و مهمترین اثر این موسیقی‌دان نابعه‌ی روسیه را به همراه ارکستر سمفونیک دولتی  شهر ازمیر روی صحنه می‌برد، به همین بهانه با آهنگ‌ساز و رهبرِ ارکستری گفت‌وگو کرده‌ایم که می‌توان او را یکی از بین‌المللی‌ترین چهره‌های موسیقی کلاسیک ایران در جهان دانست و مدیر هنری ارکسترهای سمفونیک شهرهای بروکسل، پراگ، مالاگا،‌ زاگرب و تهران بخشی از کارنامه‌ی اوست. او مهرماه سال جاری نیز برای اجرای کنسرت افتتاحیه‌ی  فصل هنری جدید با ارکستر دولتی استانبول روی صحنه رفت.
 

• *آقای رهبری ، این سومین سالی است که شما را به شهر ازمیر دعوت می‌کنند. حدود دو ماه پیش هم در این شهر کنسرتی با یکی از نوازنده‌های مشهور چینی داشتید. اولین سوال من این است که آیا  اصولًا ارکستر های دولتی ترکیه از نظر هنری قادر به اجرای چنین سمفونی‌های دشواری هستند؟

 
بله، البته که خیلی خوب هم قادر هستند. دلیلش هم این است که در کشور ترکیه تمام ۲۲ ارکستر سمفونیک دولتی‌شان آنقدر رپرتوارهای متنوع با رهبران در جه یک  دنیا اجراکرده‌اند که واقعا اجرای چنین سمفونی‌هایی برایشان اصلا  دشوار نیست، در ضمن خودشان هم چندین آهنگساز در سطح جهانی مانند احمد سایگون ، فرید توزون و جمال رشید ری دارند که اجراهای قطعات این آهنگسازان طبیعتا سطح ارکستر ها را بالا برده‌اند.
 

• *آیا شما این سمفونی را با ارکسترهای دیگر ترکیه نیز اجرا کرده‌اید؟

 
بله. اولین بار حدود ۲۵ سال پیش در استانبول  و بعد در آنکارا و آنتالیا و همه‌ی آنها با مهارت بسیار زیاد آن را اجرا کرده‌اند.
 

• *کدام یک از این ارکستر ها را شما بیشتر از همه دوست دارید؟

 
تمامی این ارکسترها با هم یکپارچگی دارند و مانند نوازندگان ارکستر تهران از یک مدرسه می‌آیند. البته با ارکستر استانبول ۱۵ سال، آنتالیا هفت سال و آنکارا شش سال کار کرده‌ام؛ ولی اگر راستش را بخواهید در این لحطه دلم با ۸۵ نفر موزیسین‌های ارکستر سمفونیک دولتی ازمیر است.
 

• *لطفا در مورد این ارکستر کمی بیشتر توضیح بدهید؟‌

سوال خوبی است ، این ارکستر را من خیلی خیلی دیر کشف کردم و مقصر هم خودم بودم.  ازهمان اولین روزهایی که  حدود ۲۵ سال پیش، بعد از ۱۲ سال کار با فیلهارمونیک بروکسل به استانبول آمدم، بارها و بارها از ازمیر با من تماس گرفتند؛ ولی من به علت کنسرت‌های زیادی که در استانبول داشتم (حدود ۱۰ پروگرام و ۲۰ کنسرت در سال) و فعالیت‌های دیگرم، فرصتی برای ازمیر نداشتم و آنقدر هم با اهمیت به آنها نگاه نمی‌کردم تا اینکه حدود ۵ سال پیش رئیس ارکستر ازمیر به آنتالیا آمد و به‌من گفت که شما فقط یک بار پیش ما بیاببد و ما را امتحان کنید. من سال بعد به‌خاطر همین امر به آنجا رفتم و واقعا عاشقشان شدم ونتیجه‌اش آن شد که تصمیم گرفتم با آنها سال‌ها همکاری کنم.
 

• *فرق این ارکستر با ارکستر های دیگر چیست؟

 
ببینید در یک جمله برایتان خلاصه می‌کنم و به شما همان جوابی را می‌دهم که به همسرم  که خودش موزیسین است دادم. بهترین ارکستر برای یک رهبر،  ارکستری است که وقتی از منزل  یا هتل بیرون می‌آیید و به‌سمت ارکسترمی‌روید با خودتان نگویید که دلم نمی‌خواهد این یک یا دو نوازنده را ببینیم.  متاسفانه در اکثر ارکسترها یک یا دو نفر هستند که آدم ترجیح می‌دهد، نباشند؛ ولی در ازمیر من یک‌نفر را هم با این شرایط ندارم و این خیلی خیلی به‌ندرت پیش می‌آید . البته ازمیر و ومردمش هم کمی با جاهای دیگر فرق دارند و درضمن این ارکستر سالن بسیار خوبی از خودش دارد که استانبول، آنکارا و آنتالیا به این خوبی ندارند و من تصمیم دارم درآینده در این سالن عالی آثاری را هم با آنها ضبط کنم.
 

• *ممکن است کمی بیشتر در مورد این سمفونی توضیح بدهید؟

 
اول در مورد خود سمفونی برایتان کمی شرح می‌دهم و بعد در مورد نقش مهمی که این سمفونی در زندگی  و سرنوشت من بازی کرده صحبت می‌کنم. سمفونی  شماره‌ی 10 که در سال ۱۹۵۳ نوشته شده، به گفته‌ی خود آهنگساز شاهکار او در فرم سمفونی محسوب می‌شود.  این سمفونی بیان‌گر زندگی‌ سخت و پراز اُفت و خیز شوستاکوویچ است. اولین اجرای این قطعه در همان سال و به فاصله‌ی چند ماه پس از مرگ استالین، توسط مراوینسکی رهبر بزرگ روس به‌همراه ارکستر فیلهارمونیک لنینگراد بود. موومان دوم این سمفونی یکی‌ از بهترین آثار شوستاکوویچ است. این سمفونی به نوعی نمایانگر شادمانی آهنگساز از مرگ استالین است. دیمیتری شوستاکوویچ موسیقی‌دان نابغه روس تمام عمرش را در شوروی گذراند و با وجود اعمال محدودیت‌های بسیار در مورد اجرای آثارش توانست آثار بدیع و اصیلی را خلق کند و به نوعی به جنگ این محدودیت‌ها رفت. از جمله مخالفین بزرگ او «جوزف استالین» دیکتاتور شوروی بود.
 

• *ارتباط این سمفونی با سرنوشت شما چبست؟

 
بله این سمفونی در سرنوشت من نیز رل مهمی داشته و واقعاً معجزه کرده  است. در ماه فوریه ۱۹۸۴ ( یعنی درست۳۶ سال پیش در همین ماه) وقتی که ارکستر فیلهارمونیک بروکسل به علت کسالت و غیبت  آقای مراوینسکی، همان رهبر بزرگ روسی که اولین اجرا ی این سمفونی را رهبری کرده بود و قرار بود  که در بروکسل هم آن را رهبری کند، به ارکستر فیلهارمونیک برلین مراجعه کرده بودند و از آنها کمک خواسته بودند، ارکستر سمفونیک برلین با من  که در شهر تورین ایتالیا مشغول کار با ارکسترسمفونیک رادیو تلویزیون ایتالیا بودم، تماس گرفت و از من پرسید که آیا می‌توانم چند روز دیگر این سمفونی را  در کنار کنسرتو پیانو شماره ۲ برامس با نوازنده بزرگ دنیا کریستین زیمرمان در بروکسل رهبری کنم؟ من هم  چون بروکسل را خیلی دوست داشتم و سال قبلش ارکستر ناسیونال را با لیونید کوگان نوازنده مشهور ویولن روسی رهبری کرده بودم، جواب مثبت دادم. این را هم باید بگویم که تا وقتی که در بروکسل جلوی ارکستر آمدم، نمی‌دانستم که به جای چه کسی می‌خواهم رهبری کنم و وقتی فهمیدم به‌جای مراوینسکی بزرگ است بدنم شروع به لرزیدن کرد. البته همین کنسرت هم باعث همکاری ۱۲ ساله من با ارکستر فیلهارمونیک بروکسل شد و هم موجب دوستی من با کریستین زیمرمان و پدید آوردن بهترین روزهای هنری  زندگی من شد.
 

• *چطور شد که از برلین شخص شما را معرفی کردند؟

 
اولا چند ماه قبلش من چهارمین کنسرتم را با ارکستر فیلهارمونیک برلین رهبری کرده بودم. دوماً  شاید از چند نفر دیگر هم پرسیده بودند و می‌دانستند که من می‌توانستم در این زمان کوتاه این کار را انجام دهم.
 

• *آیا این سمفونی را ضبط هم کرده‌اید؟

 
بله در کنار سمفونی‌های شماره ۵ و ۷ و ۹ این را هم برای ناکسوس کمپانی آلمانی نشر موسیقی ، حدود ۲۵ سال پیش ضبط کرده‌ام که هنوز هم در بازار بین المللی به‌فروش می‌رود.
 

• *آیا در کنسرت ازمیر قطعات دیگری هم اجرا می‌کنید؟

بله در قسمت اول دیورتیمنتو ۱۳۶ و کنسرتو پیانو شماره ۲۰ موتزارت رابا سولیستی خانم گل سین اونای ستاره مشهور کشور ترکیه اجرا می‌کنیم.