موسیقی ما – «نمونه‌ای بزرگ که طی ۵۴ سال در حرفه‌‌ی خود فعالیت کرده و خود را بازآفرینی کرده است. «دیلن» هنرمند است و به طور قابل توجهی تطبیق‌پذیر. او به عنوان یک نقاش، بازیگر و ترانه‌سرا فعالیت کرده است و برای آشنایی با او و شخصیتش کافی است آلبوم «Blonde on Blonde» را شنید. این اثر نمونه‌ای خارق‌العاده از سبکِ قافیه‌سازی درخشانِ این هنرمند و کنار هم قراردادنِ ترجیع‌بندها و تفکر درخشان است.»

اینها را «سارا دانیوس» - دبیر دائمی آکادمی نوبل- در جمع خبرنگاران گفت و در کمال ناباوری، دیلنِ 75 ساله را به عنوان برنده‌ی نوبل ادبیاتِ سال 2016 معرفی کرد و از آنجا که می‌‌دانست این اتفاقِ عجیب، بدون شک با بازخوردهای مثبت و منفی بسیاری همراه خواهد شد، همان ابتدا که عنوانِ برنده را اعلام ، اظهار امیدواری کرد که آکادمی نوبل به خاطر این انتخابش، مورد انتقاد قرار نگیرد. او البته باز صحبت‌های دیگری نیز در رثای «دیلن» کرد و او را شایسته‌ی دریافتِ این جایزه دانست: «دیلن، شاعری بزرگ در شعر انگلیسی‌زبان است. او 54 سال در این حرفه فعالیت داشته و دائما خود را بازآفرینی کرده و هویت‌هایی جدید ساخته است. می‌توان ترانه‌های او را با کارهای «هومر» و «سافو» مقایسه کرد. شاید انتخاب «دیلن» به نظر غافلگیرکننده باشد اما اگر به عقب برگردید، به 5000 سال پیش، به «هومر» و «سافو» می‌رسید. آن‌ها متونی شاعرانه می‌گفتند تا روی صحنه اجرا شود و همین در مورد «باب دیلن» هم صدق می‌کند. ما هنوزهم آثار «هومر» و «سافو» را می‌خوانیم و لذب می‌بریم. ما می‌توانیم و باید کارهای او را بخوانیم.»‌
 

• نوبل ادبیات چگونه اهدا می‌شود؟‌

18 تن از اعضای آکادمی سوئدی نوبل، برنده‌ی «ادبیات» را انتخاب می‌کند. «آلفرد نوبل» وصیت کرده است که این جایزه به کسی داده شود که برجسته‌ترین آثار ادبی را در مسیری ایده‌آل خلق کرده باشد. جایزه نوبل ادبیات یکی از پنج جایزه است و هرسال به نویسنده‌ای داده می‌شود که به گفته آلفرد نوبل، برجسته‌ترین اثر را نوشته باشد. طبقِ آنچه در سایتِ این جایزه اعلام شده است، منظور از «اثر» معمولاً مجموعه کارهای نویسنده‌ است، اگرچه گاه در متن مربوط به جایزه از آثار مشخص نیز نام برده شده‌است.

برای اولین بار این جایزه در سال 1901 داده شد که نام بسیاری از بزرگان ادبیات در آن دیده می‌شود. از سال 2010 تا کنون، نویسندگانِ بزرگی چون ماریو بارگاس یوسا (پرو)، توماس ترانسترومر (سوئد)، مو یان (چین)،‌ آلیس مونرو (انگلیسی – کانادایی)، پاتریک مودیانو (فرانسه)، سوتلانا الکسیویچ (روسیه) برنده‌ی این جایزه شده‌اند و حالا «دیلن» پس از برنده شدن «تونی موریسون» در سال 1993، اولین آمریکایی است که جایزه نوبل را به خود اختصاص می‌دهد. او پیش از این نیز، بارها نامزد دریافتِ این جایزه شده بود. اینکه او را تنها ترانه‌سرایی دانست که توانسته این جایزه را دریافت کند، کمی بی‌انصافی در حقِ او به شمار می‌رود؛ چرا که او  بر نویسندگانی نظیر آلن گینزبرگ و جویس کرول اوتس نیز تأثیر عمیقی گذاشته‌ است که خودِ آنها نیز به این مساله اذعان دارند. این در حالی است که بسیاری او را «ملک‌الشعرای» نسل خود می‌دانند. او دومین نفر بعد از «جرج برنارد شاو» نمایشنامه نویس ایرلندی است که هم جایزه اسکار و هم جایزه نوبل ادبیات را در کارنامه هنری خود دارد.
 

• چرا دیلن، نوبل ادبی گرفت؟‌

«باب دیلن»، با نام اصلی «رابرت آلن زیمرمان»،علاوه بر خوانندگی، آهنگسازی و ترانه‌سرایی، نقاشی هم می‌‌کند. او حالا 75 ساله است و بیشترِ این سال‌ها را – از نوجوانی تا کنون- در عالم موسیقی گذرانده است. او را می‌توان یکی از بنیان‌گذارانِ سبک «راک بومی» در امریکا در دهه‌ی 60 دانست. شاید با نگاهی به آن دوران از زندگی‌اش، بتوان دریافتِ جایزه‌ی نوبل ادبی توسط او را بیشتر هضم کرد. او در آن زمان اشعار ادبی و روشنفکرانه را به همراه اشعاری عاشقانه وارد موسیقی‌اش می‌کرد و طرفدارانش او را «شکسپیر زمانِ» خود می‌دانستند. این در حالی است که ترانه‌اش با نام «چون یک خانه‌ به‌دوش» توسط «رولینگ استون» به‌عنوانِ بهترین ترانه‌ تمام زمان‌ها انتخاب شد.

«مایک هوگن»، یکی از سردبیران مجله ونیتی فیر درباره‌ی آلبوم «Blonde on Blonde» در آن زمان نوشت: «بارها و بارها، باب دیلن به این ترانه‌ها، رنگ‌ها، لایه‌ها، داستان‌ها و شخصیت‌های تازه اضافه می‌کند، بدون اینکه ذره‌‌ای معنای احساسی ترانه‌ها را بپوشاند.» و واقعا ترانه‌های دیلن همیشه پر از احساس است، شاید معنی آنچه می‌گوید در پشت پرده‌ای از ابهام قرار بگیرد، شاید ندانی درباره چه کسی حرف می‌زند و چه موقعیتی، ولی احساسش را حس می‌کنی.»

برخی از ترانه‌های او شبیه داستان‌هایی کوتاه است با شخصیت‌هایی واقعی و خیالی و به همین خاطر است که می‌توان ترانه‌های او را مستقل و بدون موسیقی و روی کاغذ نیز خواند و از آن تاثیر گرفت.  البته او را در نیم قرنِ اخیر، پدیده‌ی موسیقی جهان می‌دانند. کسی که توانسته در تمام این سال‌ها، همچنان تاثیرگذاری‌اش را در موسیقی حفظ کند. برخی از ترانه‌های او توسط بسیاری از خوانندگان مشهور دوباره‌خوانی شده‌ که از جمله آن‌ها می‌توان به اجرای «از فراز برج دیدبانی» توسط «جیمی هندریکس» اشاره کرد. «اسکورسیزی» فیلمی مستند از او با نام «راهی به خانه نیست» را درباره‌ی او و زندگی‌اش ساخته است. او زندگی اجتماعی فعالی نیز داشته است و او در راهپیمایی‌های بسیاری علیه سیاست‌های دولت آمریکا حضور داشته است. برای مثال «مرگ ملالت‌بار هتی کرول» را اجرا کرد که به مرگ کارگر سیاه‌پوست توسط ویلیام زاتزینگر سفیدپوست اشاره می‌کرد. او به زندگی کشاورزان و کارگردان نیز توجه ویژه‌ای داشت. آهنگ «کوبیدن بر در بهشت» نیز شرح‌حال فردی نظامی است که از عنوان و وظیفه‌اش که کشتار است خسته شده است. برخی آلبوم‌ها و تک‌ترانه‌های او نظیر بزرگراه ۶۱ دیدار دوباره، بلوند بر بلوند، آقای تمبورین من، چون یک خانه‌به‌دوش و دمیدن در باد در تالار مشاهیر گرمی قرار گرفته‌اند. در سال ۲۰۰۸ دیلن جایزه ویژه پولیتزر را برای «تأثیر ژرفی که با آفرینش اشعاری با قدرت شاعرانه فوق‌العاده بر موسیقی عامه‌پسند و فرهنگ آمریکا گذاشت» به دست آورد
.

• دیلنی که تنها موزیسین نیست

باب دیلن طراح و نقاش نیز هست. کتاب «طرح‌های توخالی» (Drawn Blank) دیلن را رندوم هاوس در سال ۱۹۹۴ منتشر کرد و در سال ۲۰۰۷ برخی از آثارش در نمایشگاهی در آلمان در کنار آثار نقاشان بزرگ اروپا از جمله پیکاسو به نمایش درآمد.
 

• واکنش‌ها به دریافتِ جایزه‌ی دیلن چه بود؟

این انتخاب، با اظهارنظرهای متفاوتی همراه شده است. از بزرگ‌ترین مردانِ سیاست تا اهالی موسیقی و ادبیات به این مساله واکنش نشان داده‌اند که برخی از آنها که احتمالا در بسیاری از شبکه‌های مجازی نیز آمده است، مرور می‌کنیم:
میک جگر (خواننده و ترانه‌سرای «رولینگ استونز»):  تبریک به «باب دیلن» برای کسب جایزه نوبل. چه دستاوردی!
ایروین ولش (داستان‌نویس اسکاتلندی): اگر شما از هواداران موسیقی هستید، این کلمه را در فرهنگ لغت پیدا کنید. بعد به دنبال کلمه ادبیات بگردید، حالا این دو را با هم مقایسه کنید.
«هاری کونزرو» داستان‌نویس و روزنامه‌نگار هندی ـ انگلیسی: از زمانی که به «اوباما» به خاطر «بوش» نبودن جایزه دادند،‌ این ضعیف‌ترین جایزه نوبل بود.
«صلاح‌الدین احمد» نویسنده عرب ـ آمریکایی:  چرا «باب دیلن» باید اولین موسیقی‌دانی باشد که نوبل می‌گیرد؟ خدا می‌داند چندین ترانه‌سرای دیگر در زبان‌های دیگر پیش از او می‌توانستند این جایزه را بگیرند.
«جویس کرول اوتس»: انتخاب آکادمی نوبل "هوشمندانه" بود. بسیاری از ما تحت تاثیر موسیقی دهه ۱۹۶۰ «دیلن» بوده‌ایم، مخصوصا مونولوگ‌ها و ترانه‌های قوی و دراماتیک او. من فکر می‌کنم این جایزه چند سال است که انتظار «دیلن» را می‌کشد. او شاید یک دهه است که به طور جدی از نامزدهای این جایزه است، بنابراین این انتخاب خیلی هم غافلگیرکننده نبود.  با این حال اگر این جایزه به اعضای باقی‌مانده از گروه «بیتلز» ـ که موسیقی‌شان هم‌اندازه یا بیشتر از کارهای «دیلن» مهم است ـ تعلق می‌گرفت، انتخاب آکادمی همین‌قدر هوشمندانه و هیجان‌انگیز می‌شد. ما امیدواریم «باب دیلن» از فرصت استفاده کند و حرفی سیاسی بزند. در این اوضاع آشفته که خودِ دموکراسی هم آسیب‌پذیر شده، مهم است که هنرمندان شفاف و رک حرف بزنند. سکوت در شرایط کنونی که مثلا کمپین «زندگی سیاه‌ها اهمیت دارد» راه افتاده،‌ خیلی غم‌انگیز و طاقت‌فرسا شده... گرچه اگر «باب دیلن» بخواهد غیرسیاسی باشد، مسلما او را درک می‌کنم.
استفن کینگ (نویسنده امریکایی): از این که «باب دیلن» نوبل را برد، حظ کردم. در فصل سستی و ناراحتی، این یک اتفاق خوب و بزرگ است.
جیمز وودز (بازیگر و کارگردان) :  «باب دیلن» برنده نوبل ادبیات ۲۰۱۶ شد. انتخاب شایسته‌ای بود. او ملک‌الشعرای نسل من است.
جودی پیکو (رمان نویس آمریکایی):‌ آیا این به آن معناست که من هم می توانم جایزه گرمی ببرم؟‌این بدترین انتخاب بود.
تیم استنلی، تاریخ‌شناس و یکی از نویسندگان روزنامه تلگراف بریتانیا: دنیایی که باب دیلن برنده جایزه نوبل ادبیاتش است باید کاندیدای ریاست جمهوری‌اش هم دونالد ترامپ باشد.
لئونارد کوهن: مسلما او شایستگی‌اش را دارد... شاید انتخاب «دیلن» به نظر غافلگیرکننده باشد اما اگر به عقب برگردید، به ۵۰۰۰ سال پیش، به «هومر» و «سافو» می‌رسید. آن‌ها متونی شاعرانه می‌گفتند تا روی صحنه اجرا شود و همین در مورد «باب دیلن» هم صدق می‌کند. ما هنوز هم آثار «هومر» و «سافو» را می‌خوانیم و لذب می‌بریم. ما می‌توانیم و باید کارهای او را بخوانیم.
 

• پاسخ نوبل به انتقادات:‌

در این میان، اما آکادمی «نوبل» هم پاسخی برای انتقادات مطرح شده دارد، این آکادمی به آثاری از جمله «رتیل» چاپ سال ۱۹۷۱، مجموعه نوشته ها و طرح های دیلن، چاپ سال ۱۹۷۳ و همینطور زندگینامه او، چاپ سال ۲۰۰۴ اشاره می‌کند و می‌گوید این جایزه به خاطر خلق آثاری درخشان در عرصه ادبیات و در جهتی ایده‌آل به «دیلن» اهدا شده است. آکادمی نوبل در وب سایت خود اعتراف می کند که درک آلفرد نوبل از نوبل ادبیات، مبهم است و از همین رو انتخاب برنده از طیف گسترده ای از کسانی که اثر ادبی خلق می کنند می تواند به تعابیر مختلفی که از درک آلفرد نوبل می شود، جامه عمل بپوشاند
.
تعداد ترانه‌هایی که دیلن در بیش از نیم قرن منتشر کرده آن قدر زیاد است که خیلی از بزرگترین طرفدارانش هم نمی‌توانند بگویند همه آهنگ‌هایش را شنیده‌اند یا می‌شناسند