موسیقی ما - «نوید دهقان» امروزه از جمله نوازندگان و آهنگسازان جوان و شناخته‌شده موسیقی ایرانی است. او که سابقه همکاری‌های متعدد با مرحوم «پرویز مشکاتیان» را در کارنامه دارد، از سال 1384 گروه موسیقی «قمر» را تأسیس کرد و از آن سال تاکنون با این گره -که متشکل از نوازندگان جوان است- کنسرت‌ها و آلبوم‌های فراوانی را روانه بازار موسیقی کرده است. دهقان که تاکنون با گروه‌های «عارف»، «وزیری»، «داود آزاد» و... همکاری داشته، جدیدترین اجرای خود را به همراه برخی از اعضای گروه «قمر» با عنوان «نغمه‌ای در هیچگاه» -كه برگرفته از یکی از اشعار ه.الف. سایه است- 5 و 6 بهمن‌ماه در فرهنگسرای نیاوران روی صحنه می‌برد. آثاری که در این کنسرت اجرا می‌شود، بیشتر بر پایه بداهه‌نوازی است. از نکات قابل‌توجه کنسرتِ پیشِ رو، سازبندی خلوتی است که «نغمه‌ای در هیچگاه» در مقایسه با سایر اجراهای نوید دهقان و گروه قمر دارد. در ادامه گفت‌وگوی «موسیقی ما» با نوید دهقان را بخوانید:
 

• * آقای دهقان! شما در این کنسرت به سراغ سازبندی خلوت‌تری رفته‌اید. دلیل این تصمیم چه بود؟

در کنسرت‌های قبلی در قالب گروه قمر بوده‌اند. اعضای این ارکستر 12 نفر هستند و کارهای قبلی ما همواره در چارچوب مشخصی اجرا می‌شده. بنابراین هیچ‌وقت این فرصت و مجال به وجود نیامده که ما بتوانیم رهاتر و آزادتر ساز بزنیم.
 

• * در این اجرا کدامیک از نوازندگان گروه با شما همراهی می‌کنند؟ کمی هم درباره رپرتواری که قصد اجرایش را دارید صحبت کنید.

در این کنسرت بهزاد رواقی (تار)، فرهاد صفری (تنبک)، نوید دهقان (کمانچه) و امیر تفتی (خواننده) حضور خواهند داشت. «نغمه‌ای در هیچگاه» در مایه‌های نوا و آواز دشتی اجرا می‌شود. اساساً کنسرت پیشِ رو بر پایه بداهه‌نوازی و خلاقیت نوازنده‌ها اجرا خواهد شد. در این برنامه دو تا سه تصنیف هم اجرا می‌شود. بقیه اجرا که شامل ساز و آواز و تکنوازی است، با توجه به ساختار كلي كنسرت و تقابل احساسي هنرمندان و مخاطبان برنامه در لحظه و روي صحنه شكل خواهد گرفت.
 

• * شاید تا به امروز کمتر تعریف دقیق و مدونی درباره بداهه، بداهه‌نوازی و بداهه‌خوانی ارائه شده است. لطفاً کمی درباره گونه‌ای از بداهه که در کنسرت «نغمه‌ای در هیچگاه» قصد اجرایش را دارید، توضیح دهید.

نگاه من به بداهه مصادف با «خلق» آنی و لحظه‌ای نیست؛ برعکس معتقدم بداهه «تدوین» آني و لحظه‌ايِ تمام ذهنیاتِ گذشته نوازنده است. بهتر است در این باره مثالی بیاورم. ادیبی که سال‌هاست شعر خوانده و با ادبیات کلاسیک و نو ایرانی همنشینی داشته، طبیعتاً هنگامي كه مي‌خواهد در جمعی پیرامون موضوعی صحبت کند، از دریافت‌ها و آموخته‌های گذشته خود برای حرف تازه‌ای که می‌زند، استفاده خواهد کرد. در بداهه‌نوازی، نوازنده مثل سخنوری است که ردیف می‌داند، خیلی از شیوه‌ها را مطالعه و تمرین کرده و ظرف وجودش از نغمه و احساس لبريز است. حالا در لحظه، آن داشته‌ها را تدوین می‌کند كه البته ممكن است تركيبات تازه‌اي هم اتفاق بيفتد.
 

• * وقتی از اجرای بداهه در موسیقی ایرانی صحبت می‌کنید، زمان و قدمت همنشینی و همکاری معنای ویژه‌ای پیدا می‌کند. به عبارت دیگر، رسیدن به یک بیان مشترک می‌تواند فضاسازی‌های موجود در بداهه را آسان کند. بنابراین پرسش بعدی من این است که شما و اعضای گروه برای کنسرتِ پیشِ رو فرصت چنین همنشینی را داشته‌اید؟

من و آقای رواقی (نوازنده تار در گروه قمر و کنسرت پیش رو) از روز اولی که گروه قمر تشکیل شده (حدود 8 سال قبل) در کنار هم ساز زده و کنسرت‌های متعددی را برگزار کرده‌ایم. بنابراین همنشینی ما منجر به رسیدن به درک متقابل شد و اتفاقاً به همان سبب تصمیم گرفتیم چنین کاری را انجام دهیم.
 

• * به نظر شما فعالیت به عنوان یک سرپرست فعال و پرکار می‌تواند نوازنده‌ای چون شما را از نوازنده بودن جدا یا حداقل دور کند؟ منظورم نوازنده‌ای است که بیان شخصی خودش را دارد و مجبور نیست همیشه آنچه برایش نوشته شده را بنوازد؟

قطعاً این خود یک مانع جدی است. بخشی از منِ «نوید دهقان» به عنوان یک سرپرست گروه و یک آهنگساز شناخته شده و تا امروز بر روی این وجه از موسیقی من مانور داده شده است.در حالي كه من به عنوان نوازنده كمانچه هم هميشه ذهنيات خاص خودم را داشته‌ام؛ چنانچه زماني كه نوزده سال داشتم، آلبوم تكنوازي كمانچه را تحت عنوان «خاموشانه» و با همراهي تنبك‌نواز برجسته‌اي چون «جمشيد محبي» منتشر كرده‌ام. امروز هم حرف‌هاي تازه‌تري در كمانچه‌نوازي دارم كه پیش از این‌ها موقعیت ظهور و بُروزشان فراهم نشده است. همانطور که می‌دانید، تشکیل یک گروه موسیقی از هیچ و حفظ آن به مدت 8 سال و کنسرت برگزار کردن و سعی برای بقا در یک سطح قابل‌قبول (و مورد تأیید فرهیختگان و منقدان موسیقی) کار ساده‌ای نیست و تمام حواس و توان شما را مي‌گيرد. «قمر» نهال نازك‌آرايي بود كه براي تناور شدن‌اش در فضايي كه به قول «اخوان» يك جوانه ارجمند از هيچ جايي رست نتواند، بايد روز و شب و با تمام نيروي جان پاسباني‌اش مي‌كرديم. همین موضوع باعث شد من نتوانم به دغدغه‌هاي شخصي‌ام در كمانچه‌نوازي بپردازم. حالا كه احساس مي‌كنم «قمر» را به وادي ايمن رسانده‌ام، مي‌توانم كمي آزادانه‌تر به آنچه در زمینه نوازندگي در سر دارم، فكر كنم.

 

• * پس اجراهایی از این دست می‌تواند فرصت را برای تدوین آموخته‌های نوازنده فراهم کند؟

بله. در چنین اجرایی دست من بازتر است و می‌دانم دو ساعت فضا دارم که بخش زیادی از آن متعلق به خود من است. می‌خواهم از این فضا برای تدوین آموخته‌ها و داشته‌های موجود در ذهنم استفاده کنم. نکته مهم دیگری که مرا به سمت چنین اجرایی سوق می‌دهد آن است که «بهزاد رواقی» یکی از بهترین تارنوازان ایران است. من این افتخار را پیدا کرده‌ام که با چنین نوازنده‌ای روی صحنه بروم.
 

• * بگذارید درباره خواننده این اجرا آقای تفتی هم سوالی مطرح کنم. شما در گروه قمر با خوانندگانی همچون حمیدرضا نوربخش و سالار عقیلی بارها روی صحنه رفته‌اید. اینکه در این اجرا امیر تفتی شما را همراهی می‌کند، به اقتضای رپرتوار است یا برخی معذوریت‌ها باعث این اتفاق شد؟

به نظر من حال و هوا و «آنِ» هنرمند در بیشتر برنامه‌هایی که اجرا می‌شود، از جمله نکاتی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. «نغمه‌ای در هیچگاه» پروژه‌ای رهاتر و آزادتر است نسبت به آنچه پیش از این گروه قمر اجرا کرده و ما هم بر اساس حال و آنِ افراد تصمیم به اجرایش گرفته‌ایم. از سوی دیگر لازم است به این نکته هم اشاره کنم که آشنایی من با امیر تفتی به سیزده سال پیش بازمی‌گردد. من در منزل استاد «پرویز مشکاتیان» با آقای تفتی آشنا شدم و ما هر دو به همراه آقای مشکاتیان کنسرت دادیم. از آن موقع به بعد، این رفاقت و دوستی بین من و تفتی وجود دارد. در ضمن، اولین آلبومی که من و آقای تفتی منتشر کردیم، کار مشترکی تحت عنوان «سبز جاودان» بود که در سال 83 منتشر شد. هر دوی ما سال‌ها دغدغه اجرای کار مشترک را داشته‌ایم و در این شرایط، تصمیم گرفتیم «نغمه‌ای در هیچگاه» را با یکدیگر روی صحنه ببریم.