ايمان پاکنهاد: جست وجو سودي ندارد. موسيقي خواب است چنان که انگار هيچ وقت بيدار نخواهد شد. ساز کج کوک سکوت است که چند روزي، چند ماهي بر سازها آويخته است. مضراب ها خاموش اند که چند صباحي است نوا از دهان ها برمي آيد. از دل ها مي خيزد. حک مي بايد کرد اين خموشي فريادها را برسطر برسطر اين صفحه هاي مضطرب. و اين گونه، نوشتن گزارشي از موسيقي ميهن مي شود سخت ترين کار دنيا؛ نوشتن از هنري که اين روزها در دسترس نيست ديگر. يا واضح سخن آنکه پنهان است و دريغ، که گشوده نيست هيچ دري بر زمين و زيرزميني تا «چاووش»ي شايد سر برآرد از دلش. باري بايد از موسيقي ايران در هفته يي که گذشت بگوييم. ما بنويسيم و شما بخوانيد. پس به بيراهه نرويم. کسي جايي گفته بود «هر جا که همه چيز باز مي ماند موسيقي آغاز مي شود.» اما چه شده است اکنون. چه رفته است که همه چيز باز ايستاده و موسيقي هم. باري بايد از موسيقي نوشت بي آنکه به بيراهه رفت. بي آنکه نوشت «هيچ کس با هيچ کس سخن نمي گويد که خاموشي به هزار زبان در سخن است». بي آنکه از سکوت نازلي ها سخن گفت که درخشيدند و جستند و رفتند. پس پرسه مي زنيم در احوال اين هنر دوردست اين روزها و شبان...

---

لغو و تعويق پي درپي کنسرت ها ديگر محل اعراب خود در رسانه ها را از دست داد. بس که تکرار شد. دليل هايي که براي اين رخداد حالا تکراري عنوان مي شد، حکايت از نبود دل و دماغ گروه ها براي اجرا داشت و البته گاه به تصميم مديريت سالن ها بازمي گشت؛ تصميمي که هيچ گاه از سوي هيچ مديري تاييد رسمي نشد. هرچه پارسال در گرماگرم تابستان تهران کنسرت هايي با درجه کيفي بالا برگزار شد، امسال ره سکوت گزيده شد و هيچ نوايي برنخاست از هيچ گروهي. گروه هايي هم که برنامه خود را از پيش اعلام نکرده بودند، قرار بر خموشي گزيدند. اما وضع چنين نماند و دعوايي ميان صاحب امورات موسيقي در راس وزارتخانه ارشاد و صاحب کل وزارتخانه ها در راس دولت بالا گرفت. صفارهرندي دو سه روز پيش از پايان عمر دولت احمدي نژاد بر سر اسفنديار رويين تن کابينه، از جلسه صاحبان وزارتخانه ها و دولت قهر کرد و رفت. چندين نامه نوشته و منتشر شد تا حاصل آن شود که فرهنگ کشور بي وزير بماند. هنوز کسي از احمدي نژاد نپرسيده بالاخره چه کسي اکنون در اتاق وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي وطن نشسته است. هنوز... قرار شد بيراهه نرويم. اما روشن است وقتي در سيستم وزارتخانه وزير نباشد، پايين دستي ها چگونه تصميمي خواهند گرفت و کار خواهند کرد. پس گل موسيقي به سبزه هم آراسته شد. اما در جاهاي ديگر دعواهاي بزرگ تري در کار بود و اين موضوع مثل خيلي هاي ديگر دربسته باقي ماند.

نخستين اتفاق اما در هفته گذشته باز هم مربوط به محمدرضا شجريان بود. غروب روز اول رمضان بود که چشم ها و گوش ها بر تلويزيون و راديو بود تا پيش از اذان و نشستن بر سفره هاي رنگين، «ربنا»ي گرم و دوست داشتني شجريان به خوان نعمت افزون کند. پيش از آن اما هيچ مقام مسوولي از پخش شدن يا پخش نشدن ربناي شجريان به قطعيت هيچ نگفته بود. يکي گفته بود مانعي نيست، آن ديگري مي گفت سرشار از ايراد است. اما هنگام افطار که فرارسيد در روز نخست، آواي ربنا با صداي محمدرضا شجريان از شبکه دو تلويزيون پخش شد. راديو پخش نکرد چرا که محمدحسين صوفي مدير فعلي راديو طرف شکايت مستقيم شجريان و وکيلش بود انگار. روزهاي بعد تا به امروز هم کسي صداي ربناي شجريان را از راديو نشنيد. مردم مي گفتند و مي گويند افطار رمضان ايراني ها بي ربناي شجريان بي لطف است و بي روح.

خبر بعدي مهم در روزهاي مهم تر ميهن باز هم به شجريان بازمي گشت. از چند روز پيشتر از شنبه يي که گذشت، خبر آمد که «رندان مست» شجريان آلبوم جديد او شنبه منتشر مي شود. اين آلبوم نخستين اثري بود که گروه شهناز را با محمدرضا شجريان پيوند داد؛ «شهناز»ي که هنوز در کنار شجريان به سرپرستي مجيد درخشاني کار مي کند. شجريان پارسال در کنسرت خود در تالار بزرگ کشور تهران در همايون خواند اين اثر را؛ قطعه هايي از خود و درخشاني. «چشم ياري»، «باد صبا» و «رندان مست» تصنيف هايي اند که با ساز و آواز و چهارمضراب در آلبوم جديد مي شنويم؛ آلبومي که گفتند در همهمه روزهايي که مي گذرد، فروشي بسيار خواهد داشت. پوسترها و طرح هايي در دنياي مجازي درست شد که آلبوم جديد شجريان بايد در هفته نخست يک ميليون نسخه بفروشد چرا که مردم عزم آن کرده اند با خريد اين سي دي حمايت خود را از اقدام هاي چند ماه اخير شجريان نشان دهند. همزمان با انتشار اين آلبوم در ايران، شجريان با گروه شهناز تور اروپايي خود را آغاز کرد. کنسرت هايي که قرار است کارهاي جديدي بخواند در سه گاه و شور. کنسرتي که قرار بود تيرماه همين امسال در سالن همايش هاي برج ميلاد تهران اجرا شود. کنسرتي که در ملغمه لغوها و تعويق هاي مدام برنامه هاي فرهنگي، کنسل شد مثل کنسرت ديگر گروه هايي چون کامکارها و...

در همين شرايط بود که خبري از شجريان پسر رسيد که افتخاري آفريده است در باختر. «قيژک کولي» و «خورشيد آرزو» که چندي پيش به بازار جهاني رفتند، برنده جايزه معتبر ورلدميوزيک از کمپاني مشهور نقد صفحات موسيقي آلمان شدند. اکارت ران رئيس شرکت توليدکننده از اين دو اثر چنين نوشت که «با خشنودي به اطلاع تان مي رسانم که گروه دستان و همايون شجريان در تاريخ 15 آگوست 2009 موفق به کسب جايزه موسيقي جهاني و سنتي از سازمان نقد صفحات موسيقي آلمان براي اولين همکاري خود با شرکت Celestial Harmonies و راديو برلين RBB شده است، اين جايزه تنها جايزه معتبر آلمان است که به تنهايي بر اساس ارزش هنري و نه صرفاً به دليل جنبه هاي تجاري ارائه مي شود.» هيات داوران از تعداد زيادي از منتقدان موسيقي آلمان و تهيه کنندگان برنامه هاي تلويزيوني و راديويي در بخش هاي مختلف موسيقي بودند. خبر مهم بود در زمانه بي خبري. به سرعت در رسانه ها پيچيد و خوشحال مان کرد. «قيژک کولي» و «خورشيد آرزو» مهرماه سالي که گذشت به بازار داخلي آمدند. دو اثري که حميد متبسم و سعيد فرج پوري ساخته اند.

ديگر خبر از کيوان ساکت بود که مي خواهد توري اروپايي- امريکايي بگذارد. او دارد خود را آماده مي کند. تابستان که تمام شد تور او هم شروع مي شود. اين تور از اروپا آغاز مي شود که در آن با ارکستري مرکب از سازهاي ايراني و سازهاي کلاسيک برنامه ها اجرا خواهند شد. «در اين کنسرت ها قطعاتي از برخي آلبوم هاي منتشرشده و برخي از آثار جديدم را روي صحنه خواهم برد که همزمان با اجرا، براي انتشار نيز ضبط خواهند شد. البته هنوز رپرتوار اين کنسرت به طور دقيق مشخص نشده است.» اين توضيح کيوان ساکت بود درباره تورش که چندي پيش گفت. کنسرت ساکت خواننده هم دارد اما فعلاً معلوم نشده چه کسي قرار است بخواند و ساز ساکت جوابش دهد. 28 تا 30 خردادماه امسال قرار بود کيوان ساکت همراه با ارکستر ملي برخي از ساخته هاي او را مانند «خاطره»، «رقص ايراني»، «بهار»، «راپسودي در چهارگاه»، «خاک وطن»، «چهارمضراب دشتي»، «ناي شکسته»، «چهارمضراب همايون» و «باران» در تالار وحدت اجرا کنند که اين برنامه هم به مانند کنسرت هايي ديگر لغو شد.

از ديگر سو خبر آمد آلبوم «صوفي» به خوانندگي محمد معتمدي به زودي در بازار موسيقي منتشر مي شود. محمد معتمدي همان خواننده يي است که پارسال در کنار محمدرضا لطفي نشست و «سپيده» را خواند. همان اثر معروف «ايران اي سراي اميد» که شجريان و لطفي سال هاي نخست پس از انقلاب خواندند. «سپيده»يي که معتمدي خواند البته چند هفته پيش «آواي شيدا» منتشرش کرد؛ کاري تصويري که محمدعلي نجفي کارگرداني اش کرده بود. اما محمد معتمدي درباره آلبوم جديد خود توضيح داد؛ «قرار است توسط موسسه ماهور منتشر شود و شامل قطعاتي در دستگاه شور و چهارگاه است که در سال 2007 در فستيوال صوفي موزيک پاکستان در شهر کراچي اجرا کرده ام.» او ادامه داد قطعات اين مجموعه اعم از آواز و ضربي بر اساس شعرهايي از حافظ، سعدي و باباطاهر همداني تماماً بر مبناي بداهه نوازي در موسيقي ايراني اجرا شده است. در «صوفي» سينا جهان آبادي کمانچه زده، حسين رضايي نيا دف.

بنياد «ايرج بسطامي» هم هنوز داير نشده است. و اين خبري بود که خواهر زنده ياد ايرج بسطامي اعلام کرد. او گفت؛ «بعد از به ثبت رسيدن بنياد بسطامي در ارديبهشت ماه امسال، هنوز اين بنياد داير نشده تا بتواند فعاليت هاي خود را آغاز کند. فاطمه بسطامي اين طور ادامه داد؛ «اين بنياد براي راه اندازي در بم به ثبت رسيده اما تصميم داريم در صورت مجاز بودن، آن را در کرمان تاسيس و فعاليت هايمان را آغاز کنيم. البته همچنان تمامي کارها در اين خصوص راکد است چرا که به دليل مشغله کاري نتوانستم اقدامي براي آن انجام دهم.» به گفته او اين بنياد دربرگيرنده تمامي هنرها به ويژه موسيقي است.

خبري هم اما از ژان دورينگ رسيد. آلبوم «حافظ در تاجيکستان» شامل آثار خوانندگان و نوازندگان تاجيکستاني با شعر هاي حافظ از انتشارات ماهور منتشر شد. اين آلبوم به همت ژان دورينگ محقق و پژوهشگر فرانسوي درباره استفاده از شعر حافظ در موسيقي تاجيکستان گردآوري شده است. «حافظ در تاجيکستان» از قطعه هاي «بيا تا گل برافشانيم»، «امروز شاه انجمن»، «روز وصل دوستداران»، «صبا به لطف بگو»، «اگر آن ترک شيرازي»، «عيشم مدام است»، «ساقيا برخيز و در ده»، «مطرب خوش نوا بگو»، «تاب بنفشه مي دهد»، «گل در بر و مي در کف»، «من ترک عشق بازي» و «دوش ديدم که ملائک» تشکيل شده است. ژان دورينگ نوشت؛ «به طور کلي دو سنت موسيقايي متمايز را در کشور تاجيکستان مي توان تشخيص داد؛ يکي سنت شمال و ديگري سنت کوهستاني. در سنت شمال، گونه يي از موسيقي عالمانه وجود دارد که ميان تاجيک ها و ازبک ها مشترک است. در بقيه کشور، هنر «حافظ»ها، خنياگران تاجيک گسترش دارد. اين ناحيه فرهنگي که کوه هاي پامير را مي پوشاند، مي تواند تا شمال افغانستان يعني آن سوي رودخانه مرزي «پنج» امتداد يابد.» اين مجموعه منتشرشده از ساعت ها ضبط موسيقي در شهرها و روستاهاي مختلف تاجيکستان، بين سال هاي 1990 و 1992، سپس در سال 2008 استخراج شده است. انتخاب اين آوازها براساس اصالت و کيفيت صورت گرفته و دو ترانه از اين مجموعه به ضبط هاي راديو تاجيکستان تعلق دارد.

همايون خرم هم دو رساله از مجموعه کتاب هاي نواي مهر 2 را به زودي در بازار موسيقي منتشر مي کند. اين آهنگساز و نوازنده ويولن دارد اکنون کتاب نواي مهر 2 را باز مي نويسد که به زودي دو رساله از اين مجموعه در بازار منتشر خواهد شد. خود مي گويد؛ «اين دو رساله شامل قطعات ضربي و چهارمضراب هاي بنده در شور، ابوعطا و دشتي است که به صورت مکتوب همراه با نت منتشر مي شوند. همچنين خودم با ويولن همگي آنها را اجرا کرده ام که در کنار اين دو رساله سي دي آن نيز منتشر خواهد شد.» خرم ادامه مي دهد؛ «اين کتاب همانند نواي مهر يک اما در راست کوک است که آوازها، قطعات ضربي و چهارمضراب ها را دربر مي گيرد.»

از کوچه باغ هاي موسيقي سنتي که گذشتيم به اندک خبرهايي از پاپ برمي خوريم. «يکي بود، يکي نبود» تازه ترين اثر رضا صادقي همزمان با عيد سعيد فطر به بازار رسمي موسيقي کشور خواهد آمد. خواننده سياه جامه از دلايل تاخير انتشار همين آلبوم گفت؛ «بنا بر دلايلي اين آلبوم به اصلاحيه خورد و در حال حاضر سخت مشغول کار روي همين آلبوم هستيم که به احتمال زياد عيد فطر آن را منتشر خواهيم کرد.»

و خبر آخر آنکه حميد عسگري 200 ميليوني شده است. اين خواننده پاپ، چندي پيش بر سر ميز مذاکره نشست و قراردادي 200 ميليون توماني با يکي از شرکت هاي پخش کننده فيلم امضا کرد. او که همين روزها جديدترين آلبوم خود - «کما 2»- را به بازار عرضه خواهد کرد، مدتي پيش قراردادي با اين شرکت فيلمسازي امضا کرد که به موجب اين قرارداد سه ساله، طي يک همکاري مشترک با اين شرکت، سه آلبوم و سه سال کنسرت در داخل و خارج از کشور انجام خواهد داد و همچنين در دو فيلم سينمايي در نقش اول ظاهر خواهد شد.